­Հա­ւա­նա­բար ժա­մա­նակն է, թէեւ ար­դէն մեծ ու­շա­ցու­մով, ծա­նօ­թաց­նենք նրանց մեր հա­սա­րա­կու­թեա­նը, չէ՞ որ ի վեր­ջոյ այս ան­ձանց գոր­ծու­նէու­թեամբ է ձե­ւա­ւոր­ւում մեր ազ­գա­յին դի­մա­գի­ծը, նրանց մի­ջո­ցով հիմ­նադ­րո­ւե­ցին ու կեանք ա­ռան սփիւռ­քեան տար­բեր կազ­մա­կեր­պու­թիւն­ներ, հաս­տա­տու­թիւն­ներ: Ն­րանց ներդ­րու­մով զար­գա­ցան եւ դեռ զար­գա­նում ու հարս­տա­նում է մեր մշա­կոյ­թը, գի­տու­թիւ­նը, մեր ազ­գա­յին պատ­մու­թիւ­նը:

­Սա­կայն ա­մէ­նից ա­ւե­լին նրանց կեն­սագ­րու­թեան հա­րուստ ճա­նա­պարհն է, որ ար­ժա­նի է ու­շադ­րու­թեան: Ն­րան­ցից իւ­րա­քան­չիւ­րը ի­րենց ապ­րած ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մի հան­րա­գի­տա­րան է, կեան­քի հե­տաքր­քիր դի­պո­ւած­նե­րով լե­ցուն պատ­մու­թիւն­նե­րով, այլ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի կեն­ցա­ղի ու սո­վո­րու­թիւն­նե­րի մեկ­նա­բա­նու­թիւն­նե­րով: Ի­րենց տա­րի­քի եւ փոր­ձա­ռու­թեան բե­րու­մով նրանք կա­պում են հին ու նոր սե­րունդր­նե­րին, ի­րենց մէջ կրե­լով ար­դէն պատ­մու­թիւն դար­ձած մի կա­րե­ւոր ժա­մա­նա­կաշր­ջան, ուր հա­սակ են ա­ռել ու ձե­ւա­ւո­րո­ւել­մէկ ամ­բողջ տան­ջո­ւած սե­րուն­դի ան­մի­ջա­կան ազ­դե­ցու­թեամբ, գնա­հա­տե­լով նրանց ան­ցած դժո­խա­յին ճա­նա­պար­հը, անտր­տունջ, սի­րով կի­սե­լով նրանց ապ­րում­նե­րը: Ն­րան­ցից սո­վո­րե­լով ան­սահ­ման բա­րու­թիւն մարդ­կու­թեան, շրջա­պա­տի հան­դէպ, միա­ժա­մա­նակ ան­զի­ջում կե­ցո­ւածք նրանց կրա­ծի ու կորց­րա­ծի հան­դէպ:

Դ­ժո­ւար ճա­նա­պարհ ան­ցաւ այդ ա­ռա­ջին սե­րուն­դը ­Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նից փրկո­ւած­նե­րի, ո­րոնք ի­րենց կեան­քի դժո­ւար ճա­նա­պար­հը միայ­նակ հար­թե­լով՝ դար­ձան ա­նո­ւա­նի եւ, բա­զում յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րով հան­դերձ, մին­չեւ օրս շա­րու­նա­կում են օգ­տա­կար լի­նել ազ­գին ու հա­սա­րա­կու­թեա­նը:

Իւ­րա­քան­չիւր հան­դի­պում­նե­րում, երբ ծա­նօ­թա­նում եմ այդ­պի­սի ան­ձե­րի, նրանց մարդ­կա­յին հա­րուստ էու­թիւ­նը, նրանց ա­ռողջ մտա­ծե­լա­կերպն է, որ հիաց­նում է ինձ ու բա­ժա­նու­մից յե­տոյ էլ ստի­պում եր­կար մտա­ծել ի­րենց մա­սին:
Այդ­պի­սի ան­ձե­րից է փա­րի­զաբ­նակ տոքթ. փրոֆ. ­Յա­կոբ Գր­գեա­շա­րեա­նը, ո­րի հետ եր­կա­րա­տեւ իմ մտեր­մու­թիւ­նը թոյլ է տա­լիս ինձ ներ­կա­յաց­նե­լու ի­րեն:
Ա­ռանց վի­րա­ւո­րե­լու իր չա­փա­զանց հա­մես­տու­թիւ­նը, պի­տի փոր­ձեմ գո­նէ հա­կիրճ ներ­կա­յաց­նել իր հա­րուստ կեն­սագ­րու­թիւ­նը, քան­զի մեր հա­սա­րա­կու­թեա­նը ան­տե­ղեակ պա­հե­լը այս­պի­սի մի ան­ձի գո­յու­թեան եւ նրա գոր­ծու­նէու­թեան, ի­րա­պէս յան­ցանք է:

Այս լու­սան­կա­րից ձեզ նա­յո­ղը ան­դա­դար նոր ծրագ­րե­րով ու նոր մտայ­ղա­ցում­նե­րով ապ­րող ու դրանք ի­րա­կա­նաց­նող, ­Փա­րի­զի ի­րա­րան­ցու­մի մէջ իր հան­դար­տու­թիւ­նը եր­բեք չկորց­նող, հա­յի իր ան­հա­տա­կա­նու­թիւ­նը պա­հող, ան­սահ­ման բա­րի 88ա­մեայ անձն է: ­Տա­րիքն ինք­նին պեր­ճա­խօս վկան է իր հա­րուստ կեն­սագ­րու­թեան եւ յատ­կա­պէս հա­յի կեն­սագ­րու­թեան, ուր կա­րե­ւո­րա­գոյն տեղ են գրա­ւում ե՛ւ իր ժո­ղովր­դի, ե՛ւ իր ծնող­նե­րի ան­ցած ճա­նա­պար­հը: Ա­յո՛, հա­յի կեն­սագ­րու­թեան էջն եմ թեր­թում եւ այդ կեն­սագ­րու­թեան մէջ պա­տո­ւա­ւոր տեղ է գրա­ւում Գր­գեա­շա­րեա­նի հա­ճըն­ցի հայ­րը՝ ­Գէոր­գը, ո­րի ա­տամ­նա­բոյժ լի­նե­լու եւ օս­մա­նեան բա­նա­կում, ­Պա­ղես­տի­նում, որ­պէս բժիշկ ծա­ռա­յե­լու հան­գա­ման­քը, փրկում են նրան տե­ղա­հա­նու­թիւ­նից ու կո­տո­րա­ծից: ­Մայ­րը՝ ­Մա­րին, Ա­տա­նա­ցի յայտ­նի փաս­տա­բան ­Մէյ­մա­րեան­նե­րի ըն­տա­նի­քի դուստրն է ե­ղել, ո­րը տա­րագ­րո­ւե­լով մին­չեւ ­Դա­մաս­կոս՝ փրկո­ւել է պար­զա­պէս պա­տե­րազ­մի ա­ւար­տով:

Գ­րում եմ այս տո­ղե­րը եւ միա­ժա­մա­նակ մտա­ծում, ե­թէ մեր ժո­ղովր­դի ճա­կա­տա­գի­րը այլ կերպ ըն­թա­նար, մեր նախ­նի­նե­րը ի­րենց երկ­րի հան­դէպ մի փոքր ա­ւե­լի սէր, կա­պո­ւա­ծու­թիւն, քա­ղա­քա­կան մտա­ծո­ղու­թիւն, միաս­նու­թիւն ու ճկու­նու­թիւն ու­նե­նա­յին չկորց­նե­լու մեր եր­կի­րը, այ­սօր ար­դեօ՞ք պի­տի շեշ­տէինք հա­ճըն­ցի հօր եւ ա­տա­նա­ցի մօր հան­գա­ման­քը, ո­րը ինք­նին ա­ռան­ձին բա­զում շեր­տե­րով նիւթ է: Որ­քան հեշտ պի­տի լի­նէր մեզ հա­մար, ա­ռանց խո­րը ապ­րու­մի ու կա­րօ­տի, ա­ռանց ա­րիւ­նոտ պատ­մու­թեան, պար­զա­պէս յի­շեց­նէինք մեր ծնող­նե­րի ա­նուն­նե­րը եւ մեր հո­ղի վրայ մեր ծննդա­վայ­րը, ինչ­պէս երկ­րագն­դի այլ մար­դիկ են ա­նում եւ աշ­խար­հը չդառ­նար մեր քար­տէ­զա­յին բնա­կա­վայ­րը:

­Հա­ճը­նից ու Ա­տա­նա­յից յե­տոյ օ­տար ­Լի­բա­նան, ­Պէյ­րութն է դառ­նում Գր­գեա­շա­րեա­նի ծննդա­վայ­րը, 1928թ, Ապ­րիլ 13ին:
­Սո­վո­րա­բար ­Պէյ­րու­թում ծնո­ւած, հա­սակ ա­ռած­նե­րի հա­մար հա­յե­րէ­նի ի­մա­ցու­թիւ­նը այն­քան բնա­կան է, որ եր­բեք չենք հարց­նում նրանց կրթու­թեան աս­տի­ճա­նը: ­Նոյ­նը եւ տոքթ. Գր­գեա­շա­րեա­նի պա­րա­գա­յին: Ինձ միշտ հիաց­րել է իր հա­րուստ ու սա­հուն ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէ­նը՝ այլ լե­զու­նե­րի ի­մա­ցու­թեան հետ եւ մտքովս չի ան­ցել հարց­նե­լու, թէ ո՞ւր է սո­վո­րել հա­յե­րէ­նը: Իր բա­ցատ­րու­թիւ­նը ա­ռա­ւել խո­րաց­րեց իմ հիա­ցու­մը: ­Նա ըն­դա­մէ­նը յա­ճա­խել է ի­րենց տան մօ­տի հայ­կա­կան Հ­ռիփ­սի­մեանց ­Կա­թո­ղի­կէ վար­ժա­րա­նի ման­կա­պար­տէ­զը, հա­զիւ գրա­ճա­նաչ դար­ձել: (Այդ նոյն վար­ժա­րանն այ­սօր ­Գիւմ­րիում էլ իր մաս­նա­ճիւղն ու­նի)։ ­Յե­տոյ սո­վո­րել է ֆրան­սա­կան Ֆ­րեր­նե­րի դպրո­ցում:

Իր հա­յե­րէ­նի փայ­լուն ի­մա­ցու­թիւ­նը իր խօս­քե­րով պար­տա­կան է հօ­րը: ­Հե­ռա­տես հայ­րը որ­դու հա­յե­րէ­նի ի­մա­ցու­թիւ­նը միայն ա­ռօ­րեայ տնա­յին խօ­սակ­ցու­թեամբ չի սահ­մա­նա­փա­կել: ­Ման­կա­պար­տէ­զում հա­զիւ գրա­ճա­նաչ դար­ձած՝ ­Յա­կո­բը ա­մէն օր, հե­ռա­տես հօր պա­հան­ջով, սկզբում հե­գե­լով, սկսել է բարձ­րա­ձայն «Ազ­դակ» կար­դալ հօր հա­մար, յե­տոյ՝ աս­տի­ճա­նա­բար սա­հուն եւ այս­պէս տա­րի­ներ շա­րու­նակ, ո­րի մի­ջո­ցով էլ յղկել, հարս­տաց­րել է ե՛ւ իր բա­ռա­պա­շա­րը, ե՛ւ նաեւ կա­պը հայ կեան­քի հետ: ­Յի­շեց­նեմ, որ հայ­րը փայ­լուն հա­յե­րէն է ի­մա­ցել եւ որ­դուն էլ իր մա­կար­դա­կին հասց­նե­լու մի­ջո­ցը այս ձե­ւի մէջ է տե­սել, որն ա­ւե­լիով ար­դա­րաց­րել է ի­րեն: Եւ փրո­ֆե­սո­րը այ­սօր իր փայ­լուն հա­յե­րէ­նի ի­մա­ցու­թիւ­նը ե­րախ­տա­պար­տօ­րէն պար­տա­կան է տես­նում «Ազ­դակ» օ­րա­թեր­թին:

Ե­րա­նի այս օ­րի­նա­կը ա­ռիթ հան­դի­սա­նար սթա­փեց­նե­լու այ­սօ­րո­ւայ ծնող­նե­րին, որ ա­ւե­լի լուրջ, ա­ւե­լի հե­ռան­կա­րա­յին մօ­տե­նա­յին ի­րենց զա­ւակ­նե­րի հա­յե­րէն լե­զո­ւի ու պատ­մու­թեան ի­մա­ցու­թեա­նը՝ գնա­հա­տե­լով հայ թեր­թի ա­ռա­քե­լու­թիւ­նը:
­Սա­կայն այս բա­ցա­ռիկ հօ­րը չէր վի­ճա­կո­ւած իր զաւ­կի յա­ջո­ղու­թիւ­նը վա­յե­լել:

Գր­գեա­շա­րեա­նը 15 տա­րե­կա­նին կորց­րել է հօ­րը:
Ե­ղեռ­նից փրկո­ւած հայ գաղ­թա­կան­նե­րով ու որ­բե­րով լե­ցո­ւած խառ­նաշ­փոթ ­Պէյ­րու­թի տնտե­սա­կան ծանր պայ­ման­նե­րում, դժո­ւար էր ա­ռանց հօր ու­սում շա­րու­նա­կել: ­Շա­տերն են ի­րենց ու­սու­մը զո­հել ըն­տա­նի­քը պա­հե­լու հոգ­սը ի­րենց վրայ վերց­նե­լով: ­Յա­կո­բի պա­րա­գա­յին՝ քոյրն է այդ ծան­րու­թիւ­նը վերց­նում իր վրայ եւ ու­սուց­չու­թեամբ օգ­նում է եղ­բօր կրթու­թեան շա­րու­նա­կու­թեան: Որ­պէս գե­րա­զանց ու­սա­նո­ղի՝ ­Յա­կո­բը բա­ւա­կան զեղ­չով եւ եր­կու տա­րի ա­ւե­լի կա­նուխ ա­ւար­տում է ու­սու­մը, այ­նու­հե­տեւ ա­ւար­տում ընդ­հա­նուր բժշկու­թիւն: ­Մեկ­նում է ­Փա­րիզ, մաս­նա­գի­տա­նում Օր­թո­փե­տիկ ­Վի­րա­բու­ժու­թեան մէջ, ո­րը եւ մին­չեւ օրս շա­րու­նա­կում է:

Փ­րո­ֆե­սո­րի կո­չու­մի ար­ժա­նա­ցած՝ ետ է վե­րա­դառ­նում ­Պէյ­րութ, ա­մուս­նա­նում բա­ւա­կան լաւ դիր­քի հա­սած ա­տա­նա­ցի յայտ­նի ­Նա­ճա­րեան ըն­տա­նի­քի դուստր, մաս­նա­գի­տու­թեամբ ման­կա­կան հո­գե­բան ­Փո­լին ­Նա­ճա­րեա­նի հետ։ 1963թ. ­Փո­լի­նի հետ միա­սին, ո­րը նոյն­պէս ան­զու­գա­կան անձ է եւ հայ, ի­րենց նոր ըն­տա­նի­քի հիմք են դնում ­Պէյ­րու­թում, ու­նե­նում են ե­րեք զա­ւակ, եր­կու աղ­ջիկ՝ ­Մար­լին եւ ­Լի­զա, ո­րոնք նոյն­պէս հե­տե­ւում են բժշկու­թեան եւ մէկ ա­րու զա­ւակ՝ ­Գէորգ, ո­րը հե­տե­ւում է ե­րաժշ­տու­թեան:

­Վի­րա­բու­ժու­թեան, ինչ­պէս նաեւ տար­բեր երկրնե­րում՝ ­Լոն­տոն, ­Քո­փէն­հա­կէն, ­Փա­րիզ, ­Գեր­մա­նիա, բժշկա­կան խորհր­դա­ժո­ղով­նե­րի մաս­նակ­ցե­լու հետ հա­մա­տեղ՝ սկսում է իր աշ­խոյժ հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը: 1974թ. ­Պէյ­րու­թում ա­ռա­ջին ան­գամ ի­րա­կա­նաց­նում է ­Հայ Բժշ­կա­գի­տու­թեան Ա­ռա­ջին ­Հա­մաշ­խա­հա­յին ­Գի­տա­ժո­ղո­վը, ո­րը ոչ միայն մեծ ի­րա­դար­ձու­թիւն էր հայ բժշկա­գի­տու­թեան մէջ, այլ նոր ու­ղի եւ հնա­րա­ւո­րու­թիւն էր ստեղ­ծում աշ­խար­հի տար­բեր ծայ­րե­րում գոր­ծող հայ բժիշկ­նե­րին ի­րենց գի­տու­թիւ­նը փո­խա­նա­կե­լու, նաեւ օ­ժան­դա­կե­լու հայ­րե­նի բժշկու­թեան զար­գաց­մա­նը: Դժ­բախ­տա­բար սո­վե­տա­կան խստա­գոյն օ­րէն­քը հայ­րե­նի երկ­րի բժիշկ­նե­րին զրկում է այդ մեծ ի­րա­դար­ձու­թիւ­նից, սա­կայն գի­տա­ժո­ղո­վի յա­ջո­ղու­թեան ար­գա­սի­քը դառ­նում է ­Հայ Բ­ժիշկ­նե­րի ­Միու­թեան ստեղ­ծու­մը, ո­րը մին­չեւ օրս էլ իր գի­տա­ժո­ղով­նե­րով շա­րու­նա­կում է գոր­ծել եւ ո­րի 10րդ ­հա­մա­գու­մա­րը տե­ղի է ու­նե­նա­լու յա­ջորդ 2017ին Ար­ժան­թի­նի մէջ:

­Լի­բա­նա­նի պա­տե­րազ­մին, տոքթ. Գր­գեա­շա­րեա­նը ինք­նա­կամ, ձրի իր մաս­նակ­ցու­թիւնն է ներդ­նում ոչ միայն հայ, այլ նաեւ պա­ղես­տին­ցի եւ այլ վի­րա­ւոր­նե­րին բու­ժե­լու: 1976ին Գր­գեա­շա­րեան ըն­տա­նիքն տե­ղա­փոխ­ւում է ­Փա­րիզ, ուր շա­րու­նա­կում է աշ­խա­տել իր մաս­նա­գի­տու­թեամբ՝ ընդ­հա­նուր եւ օր­թո­փե­թիք վի­րա­բու­ժու­թեամբ, հրա­տա­րա­կում բազ­մա­թիւ աշ­խա­տու­թիւն­ներ իր մաս­նա­գի­տու­թեան եւ փոր­ձա­ռու­թեան վե­րա­բե­րեալ: Այժմ աշ­խա­տում է ­Փա­րի­զի Եւ­րո­պա­յի ­Մի­ջազ­գա­յին Բժշ­կա­կան ­Կետ­րո­նում որ­պէս խորհր­դա­տու մաս­նա­գէ­տի:

1988թ ­Հա­յաս­տա­նի երկ­րա­շար­ժին ան­մի­ջա­կան բժշկա­կան օգ­նու­թեան կազ­մա­կեր­պող­նե­րից է ե­ղել:
Թ­ւում է, նոր երկ­րի հեւ­քը, այն էլ ­Փա­րի­զի, իր ան­չափ պա­տաս­խա­նա­տու մաս­նա­գի­տու­թեան, ըն­տա­նի­քի պա­տաս­խա­նա­տո­ւու­թեան հետ մէկ­տեղ, ի­րեն պի­տի ետ պա­հէր հա­սա­րա­կա­կան կեան­քից, սա­կայն նրա պրպտող, ան­հան­գիստ էու­թիւ­նը պար­տադ­րում է նոր ծրագ­րեր ի­րա­կա­նաց­նել: 1986թ ս­տեղ­ծում է «Ա­րա­րատ ­Մի­ջազ­գա­յին ­Գի­տու­թիւն­նե­րի Ա­կա­դե­միան», ­Փա­րի­զում, ո­րի ընտ­րեալ նա­խա­գահն է մինչ այ­սօր:

Այս տա­րի լրա­նում է Ա­կա­դե­միոյ գոր­ծու­նէու­թեան 30ա­մեա­կը, եւ հպար­տօ­րէն պի­տի նշել, որ այս ան­ցած տա­րի­նե­րին Ա­կա­դե­միան ե­ռուն գոր­ծու­նէու­թիւն է ու­նե­ցել, բարձ­րո­րակ իր գի­տա­ժո­ղով­նե­րով, տար­բեր նիւ­թե­րի քննար­կու­մով, ո­րի հիմ­նա­կան ա­ռանց­քը միշտ ե­ղել են հայ­կա­կան խնդիր­նե­րը: Այդ ա­կա­դե­միոյ պա­տո­ւա­ւոր ան­դամ են աշ­խար­հի ա­նո­ւա­նի գի­տու­թեան եւ հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­ներ: ­Գի­տա­ժո­ղով­նե­րին մաս­նակ­ցել են տար­բեր երկր­նե­րի գի­տու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ա­նո­ւա­նի հա­մալ­սա­րան­նե­րի տոքթ. փրո­ֆե­սոր­ներ եւ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­ներ: Ա­կա­դե­միան մեծ ճա­նա­չում ու­նի ոչ միայն Ֆ­րան­սա­յի ա­կա­դե­մա­կան շրջա­նա­կում, այ­լեւ ըն­դու­նո­ւած եւ գնա­հա­տո­ւած է տար­բեր երկր­նե­րի Ա­կա­դե­միա­նե­րի կող­մից, յատ­կա­պէս՝ ­Մոս­կո­ւա­յի, ­Սանկտ-­Պե­տերս­բուր­գի, ­Հա­յաս­տա­նի, Ս­պա­նիոյ, ­Ճա­փո­նի եւ այ­լոց:

­Յա­ջորդ ա­միս, ­Սեպ­տեմ­բեր 5-7ը, Ժ­նե­ւի Մ.Ա.Կ.ի հաս­տա­տու­թիւ­նում «Ա­րա­րատ» Ա­կա­դե­միոյ 2016թ. գի­տա­ժո­ղովն է եւ Ա­կա­դե­միոյ ստեղծ­ման 30ա­մեա­կը, ո­րին մաս­նակ­ցում են 50 երկր­նե­րից 150 զե­կու­ցող­ներ: ­Գի­տա­ժո­ղո­վի յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը կը տես­նէք կից:

Փ­րոֆ. Գր­գեա­շա­րեա­նը պա­տո­ւա­ւոր ան­դամ է 15ից ա­ւե­լի ­Գի­տու­թիւն­նե­րի Ա­կա­դե­միա­նե­րի: Բժշ­կա­գի­տու­թեան եւ հա­սա­րա­կա­կան այլ հար­ցադ­րում­նե­րով հրա­ւի­րո­ւել ու տար­բեր լե­զու­նե­րով ե­լոյթ­ներ է ու­նե­ցել տաս­նեակ գի­տա­ժո­ղով­նե­րում: ­Մե­ծա­րո­ւել ու պա­տո­ւոյ կո­չում­նե­րի է ար­ժա­նա­ցել Ֆ­րան­սա­յի, ­Մոս­կո­ւա­յի, Ի­տա­լիոյ, ­Պուլ­կա­րիոյ, ­Ռու­մա­նիոյ, ­Հա­յաս­տա­նի գի­տու­թիւն­նե­րի հաս­տա­տու­թիւն­նե­րի կող­մից: Ֆ­րան­սա­յի ­Սե­նա­տի կող­մից ­Հու­մա­նի­տար մե­ծա­գոյն մրցա­նա­կի՝ Ոս­կէ շքան­շա­նի է ար­ժա­նա­ցել, ինչ­պէս նաեւ պա­տո­ւոյ ­Տոք­թո­րի կո­չու­մի՝ ­Սանկտ-­Պե­տերս­բուր­գի ­Հիմ­նա­կան ­Գի­տու­թիւն­նե­րի ­Հա­մալ­սա­րա­նի կող­մից: ­Մի­ջազ­գա­յին ­Խա­ղա­ղու­թեան Մր­ցա­նա­կի՝ որ­պէս ­Խա­ղա­ղու­թեան ­Դես­պա­նի, Ա­մե­րի­կա­յից:

Իր ներ­կա­յաց­րած զե­կու­ցում­նե­րը տար­բեր գի­տա­ժո­ղով­նե­րին այն­քան սա­հուն, ա­ռանց կար­դա­լու, իր նիւ­թին ամ­բող­ջո­վին տի­րա­պե­տե­լով, իր այդ տա­րի­քին, պար­զա­պէս հիա­ցու­մի եւ յար­գան­քի են ար­ժա­նի: Ա­հա թէ ին­չո՛ւ պա­տա­հա­կան չէ իր այս­քան մեծ ճա­նա­չո­ւած, գնա­հա­տո­ւած լի­նե­լը, այն էլ օ­տար գի­տու­թեան աշ­խար­հում, ուր մրցակ­ցու­թիւ­նը ա­նե­րե­ւա­կա­յե­լի է:
Այն­քան բազ­մա­շերտ է իր ան­ձը եւ այն­քան ծա­ւա­լուն իր օգ­տա­կար գոր­ծու­նէու­թիւ­նը, որ ան­կա­րե­լի է մի թռու­ցիկ յօ­դո­ւա­ծով սահ­մա­նա­փա­կո­ւել:

Աշ­խար­հի այս հա­մա­տա­րած վայ­րա­գու­թեան ու մարդ­կա­յին ան­տար­բե­րու­թեան մէջ, ուր խառ­նո­ւել են չա­փա­նիշ­ներն ու ար­ժէք­նե­րը, 88 տա­րե­կա­նին դեռ նոր մտայ­ղա­ցում­ներ, նոր ձեռ­նարկ­նե­րի ծրագ­րեր կազ­մել ի օ­գուտ մարդ­կու­թեան, ա­պա­գայ սե­րունդ­նե­րի բա­րե­կե­ցիկ ու ի­մաս­տա­լից գո­յա­տեւ­ման, ու ջանք չխնա­յել դրանց ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար, միայն հա­զո­ւա­դէպ ան­հա­տա­կա­նու­թիւն­նե­րը կա­րող են դա ա­նել եւ այդ ան­հա­տա­կա­նու­թիւն­նե­րից մէ­կը այս բա­ցա­ռիկ տոքթ. փրոֆ. Գր­գեա­շա­րեանն է, աշ­խար­հի ի­րա­պէս ա­մե­նա­բա­րի եւ ա­մե­նա­գոր­ծու­նեայ մե­ծա­տա­ռով հա­յը:

Ա­ւե­լաց­նեմ նաեւ, որ իր կի­նը՝ ­Փո­լինն էլ մե­ծա­գոյն բա­ժին ու­նի իր ա­մուս­նու այս մեծ յա­ջո­ղու­թեա­նը մէջ: ­Փո­լի­նը միշտ նրա թի­կուն­քին է ե­ղել, տա­նը եւ հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նէու­թեան մէջ եւ ըն­տա­նե­կան հոգ­սը իր ու­սե­րին վերց­նե­լով ա­մուս­նուն հնա­րա­ւո­րու­թիւն է տո­ւել անմ­նա­ցորդ նո­ւի­րո­ւե­լու իր մտայ­ղա­ցում­նե­րին ու կո­չու­մին, ո­րի հա­մար ան­չափ շնոր­հա­կալ ենք ի­րե­նից:
­Մաղ­թենք այս գա­լիք ­Սեպ­տեմ­բե­րի 5-7 գի­տա­ժո­ղո­վին եւ «Ա­րա­րատ Ա­կա­դե­միոյ» 30ա­մեա­կին յա­ջո­ղու­թիւն­ներ եւ սի­րե­լի փրո­ֆե­սո­րին իր բո­լոր գա­լիք ծրագ­րե­րին ի­րա­կա­նա­ցում:

Դոկտ. ­Մա­րի-­Ռոզ Ա­բու­սէ­ֆեան - ­Սան Ֆ­րան­սիս­կօ