Ի՞նչ սպասելիքներ ունի Հայ համայնքը Թուրքիոյ նոր խորհրդարանէն
Խորհրդարանական նախորդ ընտրութիւններից արմատապէս տարբերուող այս ընտրութիւնների առանձնայատկութիւնը իշխանութիւնների Արդարութիւն ու Բարգաւաճում կուսակցութեան (Ա.Բ.Կ.-AKP) մի ստուար ընտրազանգուածի կորուստն էր եւ քրդամէտ, ազգային փոքրամասնութիւնների իրաւունքների համար պայքարող Ժողովուրդների ժողովրդավարական Կուսակցութեան մուտքը խորհրդարան:
Թուրքիայի հարիւր հազարաւոր քաղաքացիներ պնդում են, թէ սա նոր Թուրքիայի սկիզբն է եւ լիայոյս են, որ նորընտիր խորհրդարանը կը բարեփոխի երկիրը: Իսկ նոյն այդ խորհրդարանից ի՞նչ սպասելիքներ պէտք է ունենան Թուրքիայի տասնեակ հազարաւոր հայ քաղաքացիները: Այս մասին Ermeniahaber.amը զրուցեց Պոլիսում լոյս տեսնող հայկական «Ակօս» շաբաթաթերթի խմբագիր Եդուարդ Տանձիկեանի հետ:
Տանձիկեանը նախ տեղեկացնում է, որ նախընտրական շրջանում «Ակօս»ն աւելի շատ ուշադրութիւն է դարձրել Ժ.Դ.Կ.ի գործունէութեանը եւ հայ թեկնածուների մուտքին խորհրդարան:
«Երեք հայ թեկնածուներն էլ խորհրդարան մտնելու շանսեր ունէին: Սա հանրապետական Թուրքիայի պատմութեան մէջ առաջին անգամն է: Այս տեսանկիւնից դրական եմ գնահատում ընտրութիւնները: Իսկ եթէ քաղաքական առումով դիտարկենք, ապա ազգային փոքրամասնութիւնների խնդիրներին ամենաշատ ուշադրութիւն դարձնող կուսակցութիւնը, իսկապէս, ԺԴԿն է: Ահա թէ ինչու մենք առաւել շատ ուշադրութիւն դարձրեցինք ԺԴԿին», պատմում է Տանձիկեան:
Ըստ Տանձիկեանի՝ Ա.Բ.Կ.ն հայկական եւ քրդական հարցերում իր նախկին՝ «քիչ թէ շատ մեղմ լեզուն» կորցրել է, արդէն շատ աւելի խիստ ու կոշտ լեզուով է խօսում: «Ի հակադրութիւն սրան՝ ԺԴԿն ազգային փորքամասնութիւններին ուղղուած քաղաքականութիւն էր վարում, հետեւաբար սխալ չի լինի ասել, որ հայ համայնքը այս ընտրութիւններում ԺԴԿի կողքին կանգնեց»:
Ermenihaber.amի թղթակցի այն դիտարկմանը, թէ նորընտիր մեջլիսում Ազգայնական շարժում կուսակցութիւնը եւ հաւասարութիւն քարոզող ԺԴԿն հաւասար թուով (80) պատգամաւոր ունեն եւ ուրեմն ո՞ր լեզուն գերիշխող կը լինի՝ խաղաղութեա՞ն, թէ այլատեացութեան, Տանձիկեան պատասխանեց.
«Առայժմ պարզ չէ, թէ ինչպիսի՞ կառավարութիւն կը կազմուի: Կոալիցիա կը լինի՞, թէ ոչ: Կարծում եմ Ա.Բ.Կ.ն փակուղում է: Բազմաթիւ հարցեր կան, որոնց պատասխանները դեռ ոչ ոք չունի: Ու քանի դեռ վիճակն անորոշ է, անորոշ է նաեւ, թէ ո՞վ աւելի ազդեցիկ կը լինի խորհրդարանում: Բայց կարեւոր մի հանգամանք պէտք է հաշուի առնենք: Սրանից երեսուն տարի առաջ ասում էին, թէ այս երկրում քուրդ չկայ, իսկ հիմա քրդամէտ կուսակցութիւնը 80 պատգամաւորով մտնում է խորհրդարան»:
Անդրադառնալով խորհրդարանի հայ պատգամաւորներին՝ «Ակօս»ի խմբագիրը նշում է, որ թէեւ 550 հոգանոց խորհրդարանում 3 հայ պատգամաւորների թիւը գուցէ փոքր է, այդուամենայնիւ, նրանց մուտքը խորհրդարան արդէն իսկ դրական երեւոյթ է:
«Ես կարծում եմ, որ նրանք նուազագոյնը կը կարողանան հայկական թեմային առնչուող հարցեր բարձրացնել խորհրդարանում, խօսակցութեան նիւթ դարձնել դրանք: Դա էլ է շատ կարեւոր»:
Խօսելով այն մասին, թէ հայ համայնքը նոր խորհրդարանից ի՞նչ սպասելիքներ կարող է ունենալ, Տանձիկեան ասաց.- «Այս խորհըրդարանը շատ անելիք ունի ու ոչ միայն հայերի հարցում, այլ՝ բոլոր ազգային փոքրամասնութիւնների: Բռնագրաւուած գոյքի վերադարձման խնդիր ունենք, հայկական որբանոցի՝ «Արմէն» ճամբարի (Kamp Armen), Բոմոնթի Մխիթարեան դպրոցի հարց ունենք, Պատրիարքի ընտրութեան խնդիր ունենք: Դասագրքերում առ այսօր կայ հայերի դէմ թշնամանք սերմանող լեզու եւ դա ակնյայտ է: Յոյս ունեմ, որ այս հարցում որեւէ քայլ կատարուի:
Ցեղասպանութեան հարցում, ինչքան էլ որ դժուար լինի, սպասում եմ, որ նուազագոյնը որեւէ որոշում ընդունելու, անցեալի հետ առերեսուելու ջանքեր կը գործադրուեն: Գոնէ աւելի հանգիստ կը կարողանանք այս թեմայի մասին խօսել: Հնարաւոր է քայլեր արուեն Օսմանեան Կայսրութեան եւ Հանրապետական Թուրքիայի վարած քաղաքականութեան հետեւանքով երկրից արտագաղթած հայերի սերունդներին քաղաքացիութիւն տալու համար: Ու սրանք միայն իմ սպասելիքները չեն: Մենք հարցում ենք արել, եւ համայնքն էլ նմանօրինակ բազմաթիւ ակնկալիքներ ունի նորընտիր խորհրդարանից»:
«Ակօս»ի խմբագիրը լիայոյս է նաեւ Հայաստանի հետ սահմանի բացման հարցում: Ըստ նրա, սահմանի փակ լինելը երկու ժողովուրդների միջեւ երկխօսութիւնը դժուարացնում է եւ արգելք հանդիսանում՝ տնտեսական յարաբերութիւնների համար: «Ես սահմանի բացումը դիտում եմ որպէս օրակարգի առաջնահերթ հարց: Թուրքիան դա կապում է Ղարաբաղեան հիմնախնդրի հետ: Սակայն իրականում այս խնդիրը վերաբերում է միայն ու միայն Հայաստանի եւ Թուրքիայի», համոզմունք է յայտնում Տանձիկեան:
Ermeniahaber.am