Ուս­տի՝ քա­ջու­թե­նէն հե­ռու պէտք է փնտռել ի­րա­քա­հայ գա­ղու­թի կե­ցո­ւած­քը, որ ար­ժա­նի է մե­ծա­գոյն գնա­հա­տան­քի։ ­Քեր­քուք քա­ղա­քը կը գտնո­ւի ­Մու­սու­լէն հա­րաւ-ա­րե­ւելք, 177 քմ. հե­ռա­ւո­րու­թեան վրայ։ Ա­նի­կա Ի­րա­քի նաֆ­թի ար­տադ­րու­թեան մե­ծա­գոյն կեդ­րոնն է, այդ պատ­ճա­ռով եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր ա­նա­պա­հով վի­ճակ մը կը տի­րէ հոն, իսկ այժմ են­թա­կայ՝ «Իս­լա­մա­կան ­Պե­տու­թեան» յար­ձա­կում­նե­րուն, ո­րոնք յա­ճա­խա­կի տե­ղի կ­՛ու­նե­նան։

­Հա­յեր վա­ղուց ի վեր ­Քեր­քուք գտնո­ւած են, սա­կայն 1928էն սկսեալ նաւ­թա­յին ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը հոն հա­ւա­քած են բա­ւա­կան թի­ւով հա­յեր, ո­րոնք որ­պէս ար­հես­տա­ւոր­նե­րու՝ ծա­ռա­յած են ըն­կե­րու­թեանց մէջ, այս­պի­սով աշ­խոյժ եւ հա­յա­շունչ գա­ղութ մը կազ­մե­լով։ 1958-60ին ա­ւե­լի քան 120 ըն­տա­նիք­ներ, թի­ւով մօ­տա­ւո­րա­պէս 1200 անձ, հոն կ­՛ապ­րէին։ Ու­նէին ե­կե­ղե­ցի, դպրոց, միու­թե­նա­կան հաս­տա­տու­թիւն։ ­Սա­կայն, տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին գա­ղու­թը նօս­րա­ցած է, իսկ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ա­նա­պա­հո­վու­թեան պատ­ճա­ռով շա­տեր հե­ռա­ցած. այ­սօր հա­զիւ 30 ըն­տա­նիք՝ շուրջ 120 անձ հոն կ­՛ապ­րի։

Այ­սու­հան­դերձ՝ հին ե­կե­ղե­ցիէն բա­ցի, այս նոր ե­կե­ղե­ցին կա­ռու­ցե­ցին Ս. ­Մա­րիամ Աս­տո­ւա­ծա­ծին ա­նո­ւամբ։ Առ ի գի­տու­թիւն՝ ե­կե­ղե­ցին ի­րա­քեան պե­տու­թեան ծախ­սե­րով է, որ կա­ռու­ցո­ւած է, սա­կայն ազ­գա­պատ­կան հո­ղա­տա­րած­քի մը վրայ, ճիշդ թա­ղա­կա­նու­թեան սրա­հի եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ու թա­ղա­կա­նու­թեան կեդ­րո­նին կից։