«­Նիւ Եորք ­Թայմզ» պար­բե­րա­կա­նը յայտ­նած է, թէ ծնն­­դա­կան (genetic) հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րով ա­պա­ցուց­ո­ւած է 5րդ ­դա­րուն պատ­մա­հայր ­Մով­սէս ­Խո­րե­նա­ցի­ին տո­ւած հայ ժո­ղո­վուր­դի ծագ­ման թո­ւագ­րու­թեան իս­կու­թիւ­նը:

­Մով­սէս ­Խո­րե­նա­ցի իր «­Հա­յոց ­Պատ­մու­թիւն» աշ­խա­տու­թեան մէջ գրի ա­ռած ա­ւան­դազ­րոյ­ցին մէջ կը նշէ, որ հայ ժո­ղո­վուր­դը ծա­գած է Ք.ա. 2492 թո­ւա­կա­նին: ­Թէ­եւ պատ­մի­չը նշած է, որ ճա­նա­պար­հոր­դած է ­Բա­բե­լոն եւ ու­սում­նա­սի­րած հնա­դար­եան աղ­բիւր­նե­րը, իսկ այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը եր­կար տա­րի­ներ կը հա­մար­ո­ւէր ա­ռաս­պե­լա­կան, այնուա­մե­նայ­նիւ գիտ­նա­կան­նե­րու կա­տա­րած վեր­ջին հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րը կ­՛ա­պա­ցու­ցեն ­Խո­րե­նա­ցիի պատ­մու­թեան ար­ժա­նա­հա­ւա­տու­թիւ­նը:

Ինչ­պէս կը հա­ղոր­դէ «­Նիւ Եորք ­Թայմզ»ը, ծնն­­դա­գէտ­նե­րը զն­­նած են ­Հա­յաս­տա­նի եւ ­Լի­բա­նա­նի 173 հա­յե­րու ծի­նե­րը եւ ա­նոնք հա­մե­մա­տած են աշ­խար­հի այլ 78 ազ­գե­րու ծի­նե­րուն հետ: ­Պարզ­ո­ւած է, որ հա­յե­րը խառ­նուրդ են հնա­գոյն ցե­ղա­խում­բե­րու, ո­րոնց ժա­ռան­գորդ­նե­րը այ­սօր կը բնա­կին ­Սար­տին­իոյ, ­Կեդ­րո­նա­կան Աս­իոյ եւ քա­նի մը այլ տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րու մէջ: ­Ծի­նա­յին ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­նե­րուն հա­մա­ձայն, այդ ժո­ղո­վուրդ­նե­րու մի­ա­խառ­նու­մը տե­ղի ու­նե­ցած է Ք­րիս­տո­սէն 3000-2000 տա­րի ա­ռաջ, ինչ որ լի­ո­վին կը հա­մընկ­նի ­Մով­սէս ­Խո­րե­նա­ցիի տո­ւած թո­ւագ­րու­թեան հետ:

Պ­րոն­զէ դա­րու վեր­ջը, երբ ցե­ղա­խում­բե­րու մի­ա­ձու­լու­մը դեռ ըն­թաց­քի մէջ էր, տե­ղի ու­նե­ցած է ժո­ղո­վուրդ­նե­րու տե­ղա­շարժ, պայ­մա­նա­ւոր­ո­ւած ա­ռեւ­տու­րով, պա­տե­րազմ­նե­րով եւ ժո­ղովր­դագ­րա­կան ա­ճով:

Իսկ Ք. ա. 1200 թո­ւա­կա­նէն ետք ­Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վու ա­րե­ւել­եան ա­փի պրոն­զե­դար­եան քա­ղա­քա­կըր­թու­թիւն­նե­րու անս­պա­սե­լի ան­կու­մը, կար­ծես թէ, յան­գե­ցու­ցած է միւս ժո­ղո­վուրդ­նե­րէն հա­յե­րու մե­կու­սա­ցու­մին: ­Հե­տա­գայ տա­րի­նե­րուն հա­յե­րու եւ միւս ժո­ղո­վուրդ­նե­րու մի­ջեւ էա­կան մի­ա­ձու­լում­ներ տե­ղի չեն ու­նե­ցած, ո­րուն մա­սին կը վկա­յեն ծնն­­դա­կան հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րը: Այս մե­կու­սա­ցու­մը պայ­մա­նա­ւո­րած է հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին շարք մը ա­ռանձ­նա­յատ­կու­թիւն­ներ` լե­զուն, այ­բու­բե­նը, կրօ­նը:

­Բա­ցի այդ, ծնն­­դա­կան հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րը շե­ղում­ներ ցոյց տո­ւած են հայ­կա­կան ա­րե­ւել­եան եւ ա­րեւմտ­եան հատ­ո­ւած­նե­րու մի­ջեւ, որ յա­ռա­ջա­ցած է 500 տա­րի ա­ռաջ, Օս­ման­եան եւ ­Սեֆ­եան կայս­րու­թիւն­նե­րու մի­ջեւ բռնկած պա­տե­րազ­մին սկիզ­բը, երբ ­Հա­յաս­տա­նը բաժն­ո­ւե­ցաւ թր­­քա­կան եւ պարս­կա­կան կայս­րու­թիւն­նե­րուն մի­ջեւ:

«Այս ՏՆԹ ու­սում­նա­սի­րու­թիւ­նը ընդ­հա­նուր գի­ծե­րով կը հաս­տա­տէ հայ­կա­կան պատ­մու­թեան մա­սին մեր գի­տե­լիք­նե­րը»,-ը­սած է ­Հա­րա­ւա­յին ­Քա­լի­ֆորն­իոյ հա­մալ­սա­րա­նի պատ­մա­բան ­Յով­հան ­Սի­մոն­եան:

­Հե­տա­զօ­տող­նե­րու հե­տաքր­ք­րա­կան բա­ցա­յայ­տում­նե­րէն է նա­եւ այն, որ հա­յե­րը շատ ա­ւե­լի մօտ ե­ղած են 8 հա­զար տա­րի ա­ռաջ գիւ­ղատն­տե­սու­թիւ­նը Եւ­րո­պա բե­րած նէ­ո­լի­թեան երկ­րա­գործ­նե­րուն, քան ­Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի ներ­կա­յիս բնա­կիչ­նե­րուն:
­Հե­տա­զօ­տու­թեան ար­դիւնք­նե­րը հրա­պա­րակ­ո­ւած են bioRxiv թո­ւայ­նաց­ո­ւած գրա­դա­րա­նին մէջ: