Բրիտանական «Տը Կարտիըն» թերթը, իր «Իմ լաւագոյն լուսանկարս» շարքին մէջ, վերջերս ներկայացուցած է 55ամեայ ֆրանսահայ լուսանկարիչ Անթուան Ակուճեանի ուշագրաւ գործերէն լուսանկար մը, ուր հայր մը կը պարէ՝ ի յիշատակ իր կորսնցուցած զաւա
կին:
«Ես կը պարէի, նախքան լուսանկարիչ ըլլալս։ Ծնած եմ Ֆրանսա՝ Հայոց Ցեղասպանութենէն վերապրածներու ընտանիքի յարկին տակ։ ինծի համար պարը այն քիչ կարելիութիւններէն մէկն էր, որով կրնայի կապուիլ իմ հայրենիքիս հետ, որուն երբեք չէի այցելած: Ատիկա ճամբայ մըն էր վերակենդանացնելու այն պատմութիւնները, որոնք ինծի հասած էին իմ մեծ ծնողներէս:
Պարը պատահականօրէն զիս տարաւ դէպի լուսանկարչութիւն, սակայն այդ երկուքը շատ աւելի ընդհանրութիւններ ունին, քան կարելի է պատկերացնել: Երկուքն ալ արուեստի տեսողութեան եւ թեքնիքի համադրում են: Երկուքն ալ պատմութիւն մը կը պատմեն»,- ըսած է լուսանկարիչը՝ նշելով, որ լուսանկարչութիւնը շատ աւելի է, քան պարզապէս նկարելը։
«1988 թուականին, երբ Գիւմրիի երկրաշարժը ցնցեց Հայաստանը, եւ 40 հազար մարդ զոհուեցաւ, հարիւրաւորներ անտուն մնացին, ես հոն էի մարդասիրական կազմակերպութեան մը հետ: Լուսանըկարչութիւնը դարձաւ աւելին, քան պարզապէս այդ աղէտին մասին վկայութիւններ ցուցադրելը:
Անիկա 1915 թուականէն ի վեր հայկական ինքնութեան, մշակոյթի եւ յիշողութեան հնագիտական հետազօտութիւն մըն էր լրիւ: Ես շատ շուտով հասկցայ, որ տեսագրութիւնները չեն կրնար ներկայացնել այն պատմութիւնները, զորս ես կ՛ուզէի պատմել: Լուսանկարչութիւնը զիս կը հետաքրքրէր, սակայն ո՛չ լուսանկարչական լրագրութիւնը, քանի որ այդպէս չէի կրնար ուսումնասիրել այն, ինչը ես կը պատկերացէի որպէս Հայաստանի ինքնութիւն՝ բանաստեղծութիւնը, կապը սեփական հողիս հետ, հին բանահիւսական աւանդոյթներ: Ամէն անգամ, երբ նկարեմ, կ՛առերեսուիմ պատմութեանս: Այդ պայմաններուն մէջ առարկայականութիւնը պարզապէս թիւր է»,- ըսած է Անթուան Ակուճեան:
Իր «լաւագոյն լուսանկար»ին մէջ պատկերուած տղամարդուն հանդիպած է Ապարանի մէջ:
«1998 թուականին ես Ապարան կը գտնուէի՝ մայրաքաղաք Երեւանէն ոչ շատ հեռու մեծ քաղաք մը: Տեղական պարի խումբը ելոյթ կ՛ունենար այդ երեկոյ՝ բաց երկինքի տակ: Ծեր ու երիտասարդ հաւաքուած էին: Առաջին պատկերը նկարելէս ետք, ծեր տղամարդ մը մօտեցաւ ինծի՝ արցունքները աչքերուն: Ան ըսաւ, թէ իր որդին մահացած է ելեկտրահարութենէն, թէ ան իր հպարտութիւնն ու ուրախութիւնն էր, եւ թէ ես իրեն շատ նման եմ: Ան հեծկլտալով գրկեց զիս: Անոր անունը Իշխան էր: Ես անկէ խնդրեցի պարել ինծի համար, եւ ան սկսաւ պարելու: Ատիկա գեղեցիկ էր, ոչ որովհետեւ այդ տղամարդը գեղեցիկ էր, այլ որովհետեւ ան կը ներկայացնէր հայերուն գիտակցութեան մէջ առկայ խոր երեւոյթ մը. ան տօնական շունչով կը յաղթահարէր այդ ահաւոր կորուստը»,- պատմած է լուսանկարիչը:
Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման առումով լուսանկարիչը վստահ է, որ աւելի ու աւելի երկիրներ պիտի դիմեն այդ քայլին: «Հայոց Ցեղասպանութեան հարիւրամեակէն ետք աշխարհը աւելի ու աւելի իր ուշադրութիւնը կը կեդրոնացնէ «ցեղասպանութիւն» բառին վրայ: Որքան ալ Էրտողանը հերքէ այդ իրողութիւնը, այնքան աւելի ուժեղ կը դառնանք մենք: Մենք գիտենք, թէ ի՛նչ կը նշանակէ անհետանալ, եւ մենք կը դիմանանք ատոր՝ անկախ ամէն ինչէ»,- եզրափակած է ֆրանսահայ լուսանկարիչը: