­altՀա­մաշ­խար­հա­յին ցե­ղաս­պա­նա­գի­տու­թեան զար­գաց­ման գոր­ծին իր նշա­նա­կա­լի ներդ­րու­մը ու­նե­ցած է իս­րա­յէ­լա­ցի հե­տա­զօ­տող, Ե­րու­սա­ղէ­մի ­Հո­լո­քոս­թի եւ ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան հիմ­նար­կի տնօ­րէն Իս­րա­յէլ ­Չար­նի: «Ար­մենփ­րես» փրո­ֆէ­սոր ­Չար­նիի հետ հար­ցազ­րոյց

մը ու­նե­ցած է ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան առն­չո­ւող հար­ցե­րու եւ ժխտո­ղա­կա­նու­թեան շուրջ։ Ս­տո­րեւ՝ հար­ցում­ներն ու պա­տաս­խան­նե­րը.

Փ­րո­ֆե­սոր ­Չար­նի, դուք եր­կար տա­րի­ներ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչ­ման մեծ ա­ջա­կից ե­ղած էք: Ինչ­պէ՞ս կը գնա­հա­տէք այդ գոր­ծի ըն­թաց­քը ներ­կա­յիս:
Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման ըն­թաց­քը ամ­բողջ աշ­խար­հի մէջ փայ­լուն զար­գա­ցում ու­նե­ցած է՝ նշա­նա­կա­լի, սա­կայն ոչ-ամ­բող­ջա­կան ար­դիւնք­նե­րով:
­Կը կար­ծեմ, մեր ջան­քե­րը պէտք է շա­րու­նա­կո­ւին, յատ­կա­պէս մե­զի խո­րա­պէս ան­հանգս­տաց­նող եր­կու եր­կիր­նե­րու` Ա.Մ.Ն.ի եւ Իս­րա­յէ­լի պա­րա­գա­յին: ­Սա­կայն, ես միա­ժա­մա­նակ հա­մա­ձայն եմ ­Յա­րութ ­Սա­սու­նեա­նի հետ («­Քա­լի­ֆոր­նիա ­Քու­րիըր» թեր­թի գլխա­ւոր խմբա­գիր), որ ար­դէն ժա­մա­նակն է, հիմ­քը կայ, որ­պէս­զի հա­յե­րը ի­րա­ւա­կան խո­ղո­վակ­նե­րով դա­տա­կան հայ­ցե­րու նա­խա­ձեռ­նեն՝ հա­տու­ցում եւ ոչ միայն ճա­նա­չում ստա­նա­լու հա­մար:

Ի՞նչ կը կար­ծէք, ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նա­չու­մը ար­դեօք կը պար­տադ­րէ՞ ­Թուր­քիոյ ա­ռե­րե­սո­ւե­լու սե­փա­կան պատ­մու­թեան հետ:
Ա­տի­կա, ան­շո՛ւշտ, չի խան­գա­րեր: Իմ կար­ծի­քովս՝ ­Թուր­քիոյ մի­ջազ­գա­յին վար­կը եւ կար­գա­վի­ճա­կը եր­թա­լով ան­կում կ­՚ապ­րի: Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիւ, ով գի­տէ ինչ հե­տա­գայ զար­գա­ցում­ներ կրնան ըլ­լալ ­Թուր­քիոյ մէջ:
Էր­տո­ղա­նը, իր ֆա­շա­կան վե­րահս­կո­ղու­թիւ­նը պահ­պա­նե­լու հա­մար, այն­քան մար­դիկ կը հե­տապն­դէ անհ­նա­զան­դու­թեան մե­ղադ­րանք­նե­րով, որ կը մնայ միայն ա­ղօ­թել, որ օր մը ինքն իր դէմ հան­րա­յին դի­մադ­րու­թիւն բարձ­րաց­նէ:

Որ­պէս ցե­ղաս­պա­նա­գէ­տի՝ ինչ­պէ՞ս կը բա­ցատ­րէք թրքա­կան կող­մի ժխտո­ղա­կա­նու­թեան ե­րե­ւոյ­թը:
Ին­ծի հա­մար ա­տի­կա տար­բեր շար­ժա­ռիթ­նե­րու ամ­բող­ջու­թիւն է` սկսած ա­մե­նա­մութ շար­ժա­ռիթ­նե­րէն (էթ­նի­կա­պէս ա­ռա­ւել բարձր ըլ­լա­լու պնդում­նե­րը), ո­րոնց­մով ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը սկսաւ եւ ո­րոնք դեռ չեն ան­ցած, շա­րու­նա­կե­լով որ­պէս ազ­գի եւ մշա­կոյ­թի ա­մօ­թի զգա­ցո­ղու­թե­նէն պաշտ­պանուե­լու հա­ւա­քա­կան յու­սա­հատ հո­գե­բա­նու­թեամբ, եւ ի վեր­ջոյ այն շար­ժիչ ու­ժը, որ կայ շա­տե­րուն մօտ` ար­մա­տա­ցած այն միտ­քը, թէ աշ­խար­հի կազ­մա­կերպ­ման ձե­ւին մէջ պէտք է պայ­քա­րիլ ո­րե­ւէ փո­փո­խու­թեան դէմ: ­Վեր­ջա­պէս ժխտո­ղա­կա­նու­թիւ­նը թուր­քե­րուն կը ստի­պէ ե­րե­ւա­լու որ­պէս յի­մար­նե­րու եւ ֆա­շա­կան­նե­րու:

Ինչ­պի­սի՞ դեր կրնայ խա­ղալ ճա­նա­չու­մը հե­տա­գայ ցե­ղաս­պա­նու­թիւն­նե­րու կան­խար­գիլ­ման գոր­ծին մէջ: ­Չէ՞ որ այ­սօր ալ կը տես­նենք ցե­ղաս­պա­նու­թիւն եւ զան­գո­ւա­ծա­յին սպա­նու­թիւն­ներ ­Սու­րիոյ մէջ:
Որ­քան ա­ւե­լի շատ մարդ­կա­յին քա­ղա­քակր­թու­թիւ­նը հաս­տա­տէ ազ­նիւ պատ­մու­թեան եւ ոչն­չաց­ման քայ­լե­րու ճա­նաչ­ման օ­րի­նա­գիր­քեր, այն­քան ա­ւե­լի լաւ պի­տի ըլ­լայ մեր մո­լո­րա­կին հա­մար, որ ար­դէն իսկ ող­բեր­գա­կան կեր­պով կը նմա­նի վե­րահս­կո­ղու­թե­նէն դուրս ե­կած հո­գե­բու­ժա­րա­նի:

Դուք նաեւ կողմ կ­՚ար­տա­յայ­տո­ւէիք Իս­րա­յէ­լի կող­մէ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման` հա­կա­ռակ որ ա­տի­կա այդ­պէս ալ ի­րա­կա­նու­թիւն չդար­ձաւ:
Ինչ­պէ՞ս կը բա­ցատ­րէք այդ մէ­կը: Ո­րո՞նք են այն հիմ­նա­կան պատ­ճառ­նե­րը, ո­րոնք թոյլ չեն տար Իս­րա­յէ­լին ճանչ­նա­լու ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը:
Աս­տո­ւած իմ: Որ­պէս եր­կիր մեր ա­մօ­թը ի­րա­կա­նու­թեան մէջ կը շա­րու­նա­կո­ւի եւ նոյ­նիսկ կը խո­րա­նայ` հա­կա­ռակ այն հան­գա­ման­քին, որ մենք` ժո­ղո­վուրդս, ինչ­պէս նաեւ մեր նա­խա­գահ ­Ռիւ­լի­նը ցոյց կու տանք գրե­թէ լիա­կա­տար ա­ջակ­ցու­թիւն ­Քը­նե­սէ­թի կող­մէ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման:
Օ­րի­նակ` «­Հաա­րէց»ը կրկին հրա­պա­րա­կած էր ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման կո­չով նշա­նա­կա­լի յօդուած մը: Ին­ծի նաեւ տե­ղե­կա­ցու­ցին Times of Israel ե­լեկտ­րո­նա­յին թեր­թէն, որ ի­րենք եւս կը հրա­պա­րա­կեն իմ յօդուածս, ուր ես դէմ կ­՚ար­տա­յայ­տո­ւիմ Իս­րա­յէ­լի կող­մէ ­Հա­յաս­տա­նի թշնա­միին ո­րե­ւէ զէն­քի վա­ճառ­քին: ­Մեր հա­մա­կար­գին մէջ մե­ղա­ւո­րը կա­ռա­վա­րու­թիւնն է, ո­րուն մէջ` ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւ­նը: Ա­նոնք ին­ծի շատ յստա­կօ­րէն կը յի­շեցնեն Ա.Մ.Ն.ի պե­տա­կան բա­ժան­մուն­քը, որ յա­մառ դի­մադ­րու­թիւն ցոյց կու տար ­Հո­լո­քոս­թի օ­րե­րուն Եւ­րո­պա­յի մէջ հրեա­նե­րուն օգ­նե­լուն (իմ ան­յա­ջո­ղու­թիւնս այն է, որ ա­նոնք նոյն այն եր­կու եր­կիր­ներն են, ո­րոնց քա­ղա­քա­ցիու­թիւ­նը ու­նիմ): Իս­րա­յէ­լի կա­ռա­վա­րու­թեան քա­ղա­քա­կան նկա­տա­ռում­նե­րու տե­սան­կիւ­նէն՝ ի հար­կէ, շա­հե­կան են յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը ­Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի հետ, ո­րոնք եր­կուքն ալ, իմ կար­ծի­քովս, վստա­հե­լի չեն, ալ չենք խօ­սիր ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան հար­ցին մա­սին: ­Հա­մո­զո­ւած եմ, որ բա­րո­յա­կան սկզբուն­քը պէտք է գե­րա­կա­յէ ո­րե­ւէ քա­ղա­քա­կան նկա­տա­ռու­մով շա­հե­րուն: