alt«Հա­յու­թիւ­նը ան­բա­ժան մէկ մաս­նիկն է ­Սու­րիոյժո­ղո­վուր­դի խճան­կա­րին»

­Հա­լէ­պի մէջ տի­րող ի­րա­վի­ճա­կին վե­րա­բեր­եալ «­Գան­ձա­սար» հե­տեւ­եալ հար­ցազ­րոյ­ցը ու­նե­ցաւ ­Սուր­իոյ խորհր­դա­րա­նի ե­րես­փո­խան ­Ժի­րայր ­Րէ­իս­եա­նի հետ

Հա­լէ­պա­հայ հա­մայն­քէն ներս ար­ձա­նագր­ո­ւած վեր­ջին նա­հա­տակ­նե­րու գոյ­ժին ազ­դե­ցու­թեան տակ, զանգ­ո­ւա­ծա­յին լրատ­ո­ւա­մի­ջոց­ներ շր­­ջա­նա­ռութ­եան մէջ դրին ­Հա­լէ­պէն ներս խու­ճա­պի ստեղծ­ման մա­սին լու­րեր: ­Ձեր դի­տան­կիւ­նէն այս օ­րե­րուն ի՞նչ կա­ցու­թիւն կը տի­րէ ­Հա­լէ­պի մէջ:

Սուր­իոյ եւ ի մաս­նա­ւո­րի ­Հա­լէ­պի դէպ­քե­րու սկզբ­­նա­կան տա­րի­նե­րուն, ­Հա­լէ­պը եւ հա­լէպ­ցիք շատ ա­ւե­լի ծանր օ­րեր ապ­րե­ցան, երբ շա­տեր նոյ­նիսկ ստիպ­ո­ւե­ցան ի­րենց տու­նե­րէն դուրս գա­լու յա­ջոր­դա­կան եւ մե­ծա­թիւ հր­­թի­ռա­կո­ծում­նե­րուն ըն­դա­ռաջ. ա­նոնց ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս տրա­մադր­ո­ւե­ցան ազ­գա­յին կարգ մը հաս­տա­տու­թիւն­նե­րու գետ­նա­յար­կն­­ե­րը, որ­պէս ա­ռա­ւել ա­պա­հով ա­պաս­տա­րան­ներ: Այս­պի­սի ծանր օ­րեր ապ­րե­ցաւ օ­րի­նակ ­Նոր ­Գիւ­ղի բնակ­չու­թիւ­նը: ­Փառք Աս­տու­ծոյ, այ­սօր պատ­կե­րը այդ­պէս չէ: Այս չի նշա­նա­կեր սա­կայն, որ քա­ղա­քը վե­րագ­տած է իր ա­պա­հո­վու­թիւնն ու կա­յու­նու­թիւ­նը: Հր­թի­ռա­կո­ծում­ներ ու պայ­թիւն­ներ կր­­կին տե­ղի կ­՛ու­նե­նան եր­բեմն նո­ւազ, եր­բեմն ա­ւե­լի մեծ թի­ւով, յա­ճախ պատ­ճառ դառ­նա­լով մարդ­կա­յին թէ նիւ­թա­կան վնաս­նե­րու, եր­բեմն` զո­հե­րու: Անց­նող օ­րե­րուն ցա­ւօք զոհ­ո­ւե­ցան մեր 8 հայ­րե­նա­կից­նե­րը: ­Ճիշդ է իւ­րա­քան­չիւր զարկ թէ պայ­թիւն կը ցն­­ցէ յատ­կա­պէս նա­հա­տակ­ներ, զո­հեր տո­ւող մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը, հո­գե­պէս կ­՛ընկ­ճէ բնակ­չու­թիւ­նը, սա­կայն արդ­եօ՞ք այս մէ­կը կա­րե­լի է հա­ւա­քա­կան խու­ճապ նկա­տել եւ փո­թոր­կեց­նել աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յոր­դի­նե­րու զգա­ցում­ներն ու ա­հա­զանգ հն­­չեց­նել հայ­կա­կան լրատ­ո­ւա­դաշ­տին մէջ: Ին­ծի զար­մա­նա­լի կը թո­ւին այս տա­րա­ձայ­նու­թիւն­նե­րը եւ պահ մը մտա­ծել կու­տան, թէ արդ­եօ՛ք կան այդ բո­լո­րին ե­տին այլ նպա­տակ հե­տապն­դող­ներ: Այս մէ­կը կը ձգեմ ըն­թեր­ցող­նե­րուն եւ այս բո­լո­րը լսող­նե­րուն դա­տո­ղու­թեան:

­Կարգ մը լրատ­ո­ւա­մի­ջոց­ներ կ­՛են­թադ­րեն, թէ ­Հա­լէ­պէն դուրս ել­լել ու­զող հա­յոր­դի­նե­րուն դի­մաց ա­նուղ­ղա­կի ար­գելք­ներ կը դր­­ո­ւին: Ի՞նչն էն­ման են­թադ­րու­թիւն­նե­րու տուն տո­ւող պատ­ճա­ռը:

Ո՛չ մէկ ար­գելք ե­ղած է ազ­գա­յին կամ պե­տա­կան պաշ­տօ­նա­կան կող­մե­րէն ոե­ւէ մէ­կուն նկատ­մամբ, որ ու­զած է ճամ­բոր­դել, տե­ղա­շար­ժիլ, դուրս գալ քա­ղա­քէն կամ երկ­րէն: ­Փաս­տը զա­նա­զան ճամ­բոր­դող­նե­րը, դուրս ե­կող­ներն են, ո­րոնք ա­ռանց դժ­­ո­ւա­րու­թեան, ա­ռանց ար­գել­քի, օ­րի­նա­ւոր կեր­պով կը ճամ­բոր­դեն, կ­՛եր­թե­ւե­կեն, դուրս կու գան կամ կը վե­րա­դառ­նան: ­Հե­տե­ւա­բար ճիշդ չէ ու կա­րե­լի չէ խօ­սիլ ար­գել­քի մա­սին: Կր­կին կ­՛են­թադ­րեմ, որ նման տա­րա­ձայ­նու­թիւն վե­րը յիշ­ո­ւած, ին­ծի հա­մար ան­հասկ­նա­լի նպա­տակ­նե­րու շա­րու­նա­կու­թիւնն է:

Գո­յու­թիւն ու­նի՞ն մե­ծա­թիւ ըն­տա­նե­կան պա­րա­գա­ներ, ո­րոնք կ­՛ու­զեն տե­ղա­փոխ­ո­ւիլ ­Հա­յաս­տան, սա­կայն նիւ­թա­կան դժ­­ո­ւա­րու­թեան հա­մար չեն մեկ­նիր:

Նախ ես ի­րա­ւունք չու­նիմ մար­դոց կող­մէ ար­տա­յայտ­ո­ւե­լու եւ ը­սե­լու, թէ ա­նոնք ո՛ւր կ­՛ու­զեն ուղղ­ո­ւիլ` ­Հա­յաս­տա՞ն, թէ՞ այ­լուր, սա­կայն ոե­ւէ մէ­կը որ պի­տի մեկ­նի բնա­կա­նա­բար իր նիւ­թա­կան կա­րե­լիու­թիւն­նե­րը ինք պի­տի սեր­տէ. ե­թէ ան­պայ­ման ծրագ­րած է մեկ­նիլ եւ նիւ­թա­կան դժ­­ո­ւա­րու­թիւն­նե­րու դի­մաց է, բնա­կա­նա­բար կր­­նայ ու­նե­նալ ի­րեն օգ­նող­ներ եւս: Այն­պէս որ ես չեմ կար­ծեր, որ նիւ­թա­կան հարցն է հիմ­նա­կան ար­գել­քը, սա­կայն մեկ­նե­լէն ետք կեան­քը ար­ժա­նա­պա­տիւ կեր­պով շա­րու­նա­կե­լու հար­ցը եւս կը մտա­հո­գէ այս­պի­սի­նե­րը:

Հա­լէ­պի հայ հա­մայն­քի կա­ռոյց­նե­րը կը գոր­ծեն մին­չեւ օրս: ­Ձեր կար­ծի­քով՝ սուր­ի­ա­հայ հա­մայն­քի գո­յու­թիւ­նը ընդ­հան­րա­պէս եւ հա­լէ­պա­հայ հա­մայն­քի­նը մաս­նա­ւո­րա­պէս ինչ­պի­սի՞ կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ:

Ան­կաս­կած որ հա­յու­թիւ­նը ան­բա­ժան մէկ մաս­նիկն է ­Սուր­իոյ ժո­ղո­վուր­դի խճան­կա­րին, ոչ միայն այ­սօր, այ­լե­ւ­ ողջ պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին: ­Հա­յու­թիւ­նը ոչ միայն յետ­-Ե­ղեռն­եան օ­րե­րու ներ­կա­յու­թիւն է այս երկ­րէն ներս, այլ դա­րե­րէ ի վեր գո­յու­թիւն ու­նե­ցող պատ­մու­թիւն ու­նի, սկ­­սած հայ վա­ճա­ռա­կան­նե­րու տա­րա­ծաշր­ջան եր­թե­ւե­կու­թեան օ­րե­րէն: Այս ի­րա­կա­նու­թեան խօ­սուն փաստն է Ս. ­Քա­ռաս­նից ­Ման­կանց ­Մայր ե­կե­ղե­ցին` իր դա­րա­ւոր ներ­կա­յու­թեամբ, Ազ­գա­յին Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նը, որ հաս­տատ­ո­ւած է տաս­նը­հին­գե­րորդ դա­րէն, հո­գե­տու­նը, ո­րուն պատ­մու­թիւ­նը կ­՛եր­կա­րի մին­չեւ տա­սե­րորդ դար: ­Հե­տե­ւա­բար հա­յու­թիւ­նը այս երկ­րէն ներս դա­րար­մատ ներ­կա­յու­թիւն ու­նի եւ կա­րե­ւոր մէկ բաղ­կա­ցու­ցիչն է ­Սուր­իոյ ժո­ղո­վուր­դի խճան­կա­րին: Այ­սօր ա­նոր բա­ցա­կա­յու­թեամբ այդ խճան­կա­րէն բա­ժին մը կը պոկ­ո­ւի: Այս­տեղ ապ­րող իւ­րա­քան­չիւր հայ նոյ­նա­ցած է այս երկ­րի սո­վո­րու­թիւն­նե­րուն, բար­քե­րուն, կեան­քի բո­լոր ա­ւան­դոյթ­նե­րուն հետ: ­Փաս­տը այն է, որ մեկ­նող­ներ տա­կա­ւին կ­՛ե­րա­զեն ­Հա­լէ­պը, տա­կա­ւին կը հարց­նեն ­Հա­լէ­պի մա­սին, նոյ­նիսկ ­Հա­լէ­պէն դուրս հա­սակ ա­ռած, հա­լէպ­ցի ծնող­նե­րու սե­րունդ­ներ ի­րենց ծնող­նե­րէն լսած­նե­րուն մա­սին կը հարց­նեն ­Հա­լէպ ապ­րող ի­րենց հա­րա­զատ­նե­րուն: ­Սա կը նշա­նա­կէ, որ այդ հո­գե­կան կա­պը կայ եւ եր­կար պի­տի մնայ տա­կա­ւին: Առ­կախ այն ի­րո­ղու­թե­նէն, թէ սուր­ի­ա­հա­յու­թիւ­նը ընդ­հան­րա­պէս ի՛նչ կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ որ­պէս հա­մայնք` թէ՛ այս երկ­րին, թէ՛ Ս­փիւռ­քին եւ թէ ­Հա­յաս­տա­նին հա­մար: