­Բազ­մա­թիւ յոյն եւ օ­տար հան­դի­սա­տես­ներ ջերմ ծա­փա­հա­րու­թիւն­նե­րով ըն­դու­նե­ցին ու ի­րենց հիա­ցու­մը յայ­տնե­ցին հայ հո­գե­ւոր ե­րաժշ­տու­թիւ­նը ներ­կա­յաց­նող երգ­չա­խում­բի անկրկ­նե­լի կա­տա­րում­նե­րուն՝ ­Կո­մի­տա­սի, ­Մա­կար Եկ­մա­լեա­նի, ­Դա­նիէլ Ե­րա­ժիշ­տի եւ Ե­րո­ւանդ Եր­կա­նեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րով։
­Յա­ջորդ օ­րը, երգ­չա­խում­բը հա­ճե­լի ա­նակն­կալ ե­լոյթ ու­նե­ցաւ կղզիի նա­ւա­հան­գիս­տի (Ս­քա­լա) կեդ­րո­նա­կան բազ­մա­մարդ հրա­պա­րա­կին վրայ, հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­կան եր­գե­րու ընտ­րա­նիով, մեծ խան­դա­վա­ռու­թիւն պատ­ճա­ռե­լով բո­լոր զբօ­սաշր­ջիկ­նե­րուն։
«Այբ» դպրո­ցը, որ հիմ­նո­ւած է «Այբ» կրթա­կան հիմ­նադ­րա­մի կող­մէ, ժա­մա­նա­կա­կից եւ նո­րա­րա­րա­կան կրթա­կան հաս­տա­տու­թիւն մըն է, ո­րը կ’ընդգր­կէ կրթու­թեան ե­րեք մա­կար­դակ­նե­րը՝ տար­րա­կան, մի­ջին եւ ա­ւագ:
«Այբ» դպրո­ցի երգ­չա­խում­բի գե­ղա­րո­ւես­տա­կան ղե­կա­վար -խմբա­վար Ա­նա­հիտ­Պա­պա­յեա­նի եւ խում­բին ու­ղեկ­ցող «Այբ» դպրո­ցի տնօ­րէն Ա­րամ ­Փախ­չա­նեա­նի հետ հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նե­ցանք զրու­ցե­լու՝ «Այբ» դպրո­ցին եւ ա­նոր սա­նե­րու երգ­չա­խում­բին մա­սին:

­Հար­ցազ­րոյ­ցը վա­րեց՝ ԱՐԱՔՍԻ ԱԲԷԼԵԱՆ-ԳՈԼԱՆԵԱՆ

­Պա­րոն ­Փախ­չա­նեան, խնդրեմ՝ կա­րո՞ղ էք հա­կիրճ ձե­ւով մեզ ներ­կա­յաց­նել «Այբ» դպրո­ցը եւ ա­նոր ստեղծ­ման նպա­տակ­նե­րը:

«Այբ» դպրո­ցը կեր­տո­ւել է 2011 թո­ւա­կա­նին, երբ բա­ցել է իր դռնե­րը իր ա­ռա­ջին ա­շա­կերտ­նե­րի սե­րուն­դի հա­մար: ­Բայց ար­դիւնքն է եր­կա­րա­տեւ աշ­խա­տան­քի, այն աշ­խա­տան­քին՝ որ սկսո­ւեց 2006 թո­ւա­կա­նին, «Այբ հիմ­նադ­րա­մի» ստեղծ­ման օ­րո­ւա­նից, եւ ո­րը ներգ­րա­ւեց սկիզ­բից ութ ըն­կեր­նե­րի, ո­րոնք հա­մախմ­բո­ւե­ցին՝ նոր, կրթո­ւած սե­րունդ ստեղ­ծե­լու գա­ղա­փա­րի շուրջ, եւ այդ սե­րուն­դի մի­ջո­ցով եր­կի­րը, հայ­րե­նի­քը վե­րա­փո­խե­լու գա­ղա­փա­րի շուրջ։
Եւ մենք՝ ել­նե­լով մեր սե­փա­կան կեան­քի փոր­ձից, որն էր՝ որ կրթու­թիւնն է հիմ­քը ե­ղել մեր բո­լոր յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րի, մեր բո­լոր կեան­քի ի­րա­գոր­ծում­նե­րի, ո­րո­շե­ցինք այդ նոյն հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը ընդ­ձե­ռել յա­ջորդ սե­րուն­դին։
2011 թո­ւա­կա­նից ի վեր դպրո­ցը գոր­ծում է. ար­դէն ու­նինք չորս շրջա­նա­ւարտ­նե­րի սե­րունդ, որ ա­ւար­տել են դպրո­ցը, եւ շատ ու­րախ ենք եւ գո­հա­ցած ենք, որ այդ սե­րունդ­նե­րը ար­դէն իսկ ի­րենց շրջա­պա­տում ինչ որ փո­փո­խու­թիւն­ներ են բե­րել։
Օ­րի­նակ՝ ­Հա­յաս­տա­նի Ա­մե­րի­կեան ­Հա­մալ­սա­րա­նում, ո­րը ա­մե­րի­կա­կեդ­րոն եւ անգ­լիա­լե­զու մի­ջա­վայր է, ար­դէն իսկ գոր­ծում է «Այբ»ի շրջա­նա­ւարտ­նե­րի կող­մից ստեղ­ծո­ւած պա­րա­խում­բը, հայ­կա­կան, ա­ւան­դա­կան պա­րե­րի պա­րա­խում­բը։ ­Բայց նաեւ Ա­մե­րի­կեան ­Հա­մալ­սա­րա­նի բազ­մա­թիւ ու­սա­նող­ներ, որ «Այբ» ի շրջա­նա­ւարտ­ներն են, ներգ­րա­ւո­ւած են մեր երգ­չա­խում­բի մէջ, որ ե­կաւ այս­տեղ եւ ե­լոյթ ու­նե­ցաւ:
­Դա՝ մեծ մա­սով ի­րենց նա­խա­ձեռ­նու­թիւնն էր. շա­րու­նա­կել երգ­չախմ­բի աշ­խա­տան­քը, ան­գամ դպրո­ցը ա­ւար­տե­լուց յե­տոյ։
«Այբ» դպրո­ցում շատ են կա­րե­ւոր­ւում բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­րը։ Ա­ռա­ջին հեր­թին՝ մենք ստեղ­ծում ենք մարդ­կանց, ո՛չ թէ զուտ կրթո­ւած ա­շա­կեր­նե­րի, ո­րոնց միակ նպա­տա­կը դպրո­ցից յե­տոյ հա­մալ­սա­րան ըն­դու­նո­ւելն է։ ­Մեր կրթա­կան նպա­տակ­նե­րը հիմ­նո­ւած են հին յու­նա­կան փի­լի­սո­փա­յու­թեան վրայ: ­Հիմ­նո­ւած են Ա­րիս­թո­թէ­լի ժա­մա­նա­կից ի վեր ե­կած եւ Ա­րիս­թո­թէ­լի ու Պ­ղա­տո­նի կող­մէ զար­գա­ցո­ւած գլխա­ւոր մարդ­կա­յին ար­ժէք­նե­րի եւ յատ­կա­նիշ­նե­րի վրայ: ­Մենք կա­րե­ւո­րում ենք այն փաս­տը, որ մեր երգ­չա­խում­բը եր­գում է հո­գե­ւոր ե­րաժշ­տու­թիւն, ո­րով­հե­տեւ դա ե՛ւս մի հիմ­նա­քար է, բա­րո­յա­կան հո­գե­ւոր զար­գաց­ման ճա­նա­պար­հի վրայ, որ անց­նում է ա­մէն մի ա­շա­կերտ դպրո­ցում ու­սա­նե­լուց։ ­Լի­նել մեր երգ­չախմ­բում, դա ար­տօ­նու­թիւն է, ա­մէն մէ­կին դա հա­սա­նե­լի չէ. բա­ցի ձայ­նա­յին ո­րակ­նե­րից՝ դու պէտք է ու­նե­նաս ձգտում, ներ­քին կանչ՝ դէ­պի հո­գե­ւոր ե­րաժշ­տու­թիւն:

Այ­սինքն՝ երգ­չա­խում­բի եր­գա­ցան­կը միայն հո­գե­ւո՞ր ե­րաժշ­տու­թիւն կը պա­րու­նա­կէ։

Ա­յո՛, հո­գե­ւոր եւ ազ­գա­յին։ Եւ մեր ազ­գա­յինն էլ մի մեծ մա­սով, ի­րա­կա­նում, ու­նի շատ մեծ հո­գե­ւոր բա­ղադ­րիչ:

Որո՞նք կրնան իբ­րեւ ա­շա­կերտ ըն­դու­նո­ւիլ «Այբ» դպրոց։

«Այբ» Ա­ւագ Դպ­րո­ցը ի սկզբա­նէ հան­դի­սա­նում է սո­ցիա­լա­կան նա­խա­գիծ. դա նշա­նա­կում է, թէ ցան­կա­ցած ըն­տա­նի­քի զա­ւակ, որ ու­նի ձգտում եւ պատ­րաստ է յաղ­թա­հա­րե­լու մեր ըն­դու­նե­լու­թեան քննու­թիւն­նե­րը, կա­րող է ըն­դու­նուել «Այբ» դպրոց։ «Այբ»ի հիմ­նա­դիր­նե­րի կող­մից ստեղ­ծո­ւած կրթա­թո­շա­կա­յին հիմ­նադ­րա­մը, ո­րը հի­մա ար­դէն բազ­մա­թիւ բա­րե­րար­նե­րի կող­մից հա­մադր­ւում է, ա­պա­հո­վում է ու­սու­մը «Այբ» դպրո­ցում ցան­կա­ցած ա­շա­կեր­տի հա­մար եւ ո­րե­ւէ մի ըն­տա­նիք չի վճա­րում ուս­ման հա­մար, իր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րից բարձր: ­Բո­լո­րի հա­մար դա հա­սա­նե­լի գու­մար է:

Եւ ու­րեմն բա­րե­րար­նե­րու կող­մէ կ­՚ըլ­լան նո­ւի­րա­տո­ւու­թիւն­ներ «Այբ» հիմ­նադ­րա­մին։

«Այբ»ը ամ­բող­ջո­վին ստեղ­ծո­ւել է նո­ւի­րա­տո­ւու­թիւն­նե­րից, չկայ մի լու­մայ պե­տա­կան, կամ ո­րե­ւէ մի այլ գու­մար. ե՛ւ շի­նու­թիւն­նե­րը, ե՛ւ կրթու­թիւ­նը բա­րե­րար­նե­րի շնոր­հիւ կ’ի­րա­կա­նա­նան։

Շ­նոր­հա­կա­լու­թիւն:

­Կը շա­րու­նա­կենք մեր զրոյ­ցը երգ­չա­խում­բի ղե­կա­վար տի­կին Ա­նա­հիտ ­Պա­պա­յեա­նի հետ։

­Մեր երգ­չա­խում­բը ստեղ­ծո­ւել է դպրո­ցին զու­գըն­թաց։ Դպ­րո­ցի ստեղծ­մա­նը միա­ժա­մա­նակ՝ նաեւ նա­խա­ձեռ­նո­ւել է երգ­չա­խում­բը դպրո­ցի հիմ­նա­դիր­նե­րի կող­մից, ղե­կա­վար­նե­րի կող­մից եւ մաս­նա­ւո­րա­բար գա­ղա­փա­րի կրող եւ ա­մե­նա­մեծ ջա­տա­գով ­Մես­րոպ Քհնյ. Ա­րա­մեա­նի կող­մից: Ես ու­րեմն ստա­ցայ հրա­ւէ­րը մէկ­տե­ղե­լու դպրո­ցա­կան երգ­չա­խում­բը։ ­Մինչ այդ ես ա­շա­կերտ­նե­րի հետ գործ չու­նէի։
Ես կրթու­թեամբ երգ­չու­հի եմ, ե­րաժըշ­տա­նո­ցի դա­սա­կան վո­քալ (ձայ­նա­մար­զու­մի) բա­ժինն եմ ա­ւար­տել։ ­Բայց տա­րի­նե­րէ ի վեր եր­գել եմ ե­կե­ղե­ցում, ե­կե­ղե­ցա­կան երգ­չախմ­բում, սկզբում Ջր­վէ­ժում, իսկ 2001 թո­ւա­կա­նից հիմ­նել եմ «­Գե­ղարդ» եր­գե­ցիք խում­բը, որ մինչ օրս էլ, իր սկզբնա­կան նպա­տա­կին հա­մա­պա­տաս­խան ու հա­մա­հունչ, եր­գում է ա­մէն ­Կի­րա­կի, Ս. ­Գե­ղարդ վան­քում, ­Պա­տա­րա­գի եր­գե­ցո­ղու­թիւն­նե­րը: ­Բա­ցի այդ, ու­նենք նաեւ հա­մեր­գա­յին լայն գոր­ծու­նէու­թիւն թէ՛ ­Հա­յաս­տա­նում եւ թէ՛ դրսում, բազ­մա­թիւ փա­ռա­տօն­նե­րի եւ մրցոյթ­նե­րի մաս­նա­կից ենք: Այս­քա­նով սահ­մա­նա­փա­կեմ իմ մա­սին խօ­սե­լը:
Ինձ հա­մար մի նոր շրջան սկսո­ւեց դպրո­ցում, 2011 թո­ւա­կա­նից, երբ նպա­տակ դրո­ւեց, նախ եւ ա­ռաջ, ե­րե­խա­նե­րին ծա­նօ­թաց­նել հայ ազ­գա­յին ե­րաժըշ­տու­թեա­նը եւ նրանց ներգ­րա­ւել հայ խմբեր­գա­յին ա­րո­ւես­տի կա­տար­ման մէջ։ ­Մեր եր­կու ճիւ­ղե­րը, ո­րոնց վրայ մենք հիմ­նո­ւե­ցինք՝ հայ հո­գե­ւոր եւ հայ ժո­ղովր­դա­կան եր­գերն ու խմբերգ­ներն են։
Ն­պա­տա­կը, միշտ նշում եմ, ի սկզբա­նէ չի ե­ղել ու­նե­նալ բարձր փրո­ֆե­սիո­նալ (ար­հես­տա­վարժ) երգ­չա­խումբ, այլ հնա­րա­ւո­րինս մեր սե­րուն­դին կրթել, իր մշա­կոյ­թի շրջա­նա­կում, հնա­րա­ւո­րինս նրան ծա­նօ­թաց­նել հայ եր­գը: Սկզ­բում խմբում ընդգրկ­ւում էին բո­լոր ցան­կա­ցող­նե­րը, հիմ­նա­կա­նում ե­թէ բա­ւա­րա­րում էին ձայ­նա­յին յատ­կա­նիշ­նե­րը, լսո­ղու­թիւ­նը, ե­ւայլն: ­Փոր­ձում էինք ոչ մէ­կին չմեր­ժել, հնա­րա­ւո­րինս։ Ե­թէ տես­նում էինք փոքր ինչ հնա­րա­ւո­րու­թիւն, աշ­խա­տում էինք շտկել ո­րոշ առ­կայ թե­րու­թիւն­նե­րը։
Ի վեր­ջոյ, էն­քան զար­գա­ցաւ ներգրաւուա­ծու­թիւ­նը ե­րա­խա­նե­րին, էն­քան ա­ճեց ու մե­ծա­ցաւ, որ ինչ­պէս տես­նում էք, նոյ­նիսկ ա­ւար­տե­լուց յե­տոյ էլ, ցան­կու­թիւն ու­նեն եր­գե­լու: Եւ ար­դէն սա դար­ձաւ մի տե­սակ ա­ւե­լի լայն հա­մեր­գա­յին գոր­ծու­նէու­թիւն ծա­ւա­լող խումբ, շրջա­նա­ւարտ­նե­րից բաղ­կա­ցած: Ի­րենց նա­խա­ձեռ­նու­թիւնն էր որ ինձ շատ մեծ ո­գե­ւո­րու­թիւն պատ­ճա­ռեց եւ նոր լից­քեր հա­ղոր­դեց, ան­պայ­ման, ո­րով­հե­տեւ էս­տեղ դու ար­դէն լրիւ տես­նում ես, որ ի­րենց սե­փա­կան ցան­կու­թեամբ են գա­լիս: ­Դաս չի, ինչ որ ո­րե­ւէ պար­տա­ւո­րու­թիւն չու­նեն չի բա­ցա­կա­յե­լու, չու­շա­նա­լու... Ի­րենց կամ­քով ի­րենք են նո­ւիր­ւում եւ մի այլ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան մթնո­լորտ է։
Այս­պէ՛ս, մենք այս ըն­թաց­քում հասց­րել ենք բա­ւա­կա­նին։
Գու­ցէ կարճ է մեր կեն­սագ­րու­թիւ­նը, դեռ եւս, բայց դպրո­ցա­կան երգ­չա­խում­բի հա­մար՝ նշա­նա­կա­լից հա­մերգ­ներ ենք ու­նե­ցել ար­դէն իսկ, ո­րոշ մաս­նակ­ցու­թիւն տար­բեր ճա­նա­չո­ւած քոմ­բո­զի­թոր­նե­րի (եր­գա­հան­նե­րու) յո­բե­լեան­նե­րին, ­Հա­յաս­տա­նում, կա­րե­ւոր բե­մա­հար­թակ­նե­րում: ­Մեզ հա­մար ե­րա­զանք կա­րող էր թո­ւալ, եր­գել ո­րե­ւէ փրո­ֆե­սիո­նալ բե­մում։ Ու­նե­ցել ենք ճամ­բոր­դու­թիւն նաեւ Ֆ­րան­սա­յում, ­Ճորճ ­Փեհ­լի­ւա­նեա­նի կող­մից նա­խա­ձեռ­նո­ւած, ո­րը նո­ւի­րո­ւած էր ­Հա­յոց Ե­ղեռ­նի 100ա­մեա­կին եւ կա­տա­րում էինք ժա­մա­նա­կա­կից քոմ­բո­զի­թոր ­Վա­չէ ­Շա­րա­ֆեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը։ ­Փաս­տօ­րէն մեզ հետ էին նաեւ այլ ճա­նա­չո­ւած ե­րա­ժիշտ­ներ, մեզ հա­մար պա­տո­ւա­բեր էր այս հրա­ւէ­րը: Ե­րեք քա­ղաք­նե­րում ե­լոյթ ու­նե­ցանք, վեր­ջի­նը՝ ­Փա­րի­զում, Իւ­նես­քո­յի դահ­լի­ճում էր: ­Նաեւ ա­ռան­ձին կա­տա­րում­ներ էլ մեզ բա­ժին հա­սան, ո­րի հա­մար շատ ու­րախ էինք, զուտ հայ եւ հո­գե­ւոր ժո­ղովր­դա­կան եր­գե­րի կա­տա­րում­նե­րով հան­դէս ե­կանք։
­Դէ­պի ­Փաթ­մոս ճամ­բոր­դու­թիւ­նը իւ­րա­յա­տուկ էր։ Ան­կաս­կած շատ սպա­սո­ւած էր մեզ հա­մար։ ­Ցա­ւօք սրտի՝ ար­դէն իսկ ան­ցած տա­րի նա­խա­ձեռ­նո­ւած էր եւ չկա­յա­ցաւ ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով: Այս տա­րի մենք ընդգր­կե­ցինք հէնց նոյն ե­րե­խա­նե­րին, ով­քեր որ ան­ցած տա­րի պատ­րաստ­ւում էին գալ եւ չստա­ցո­ւեց, եւ փաս­տօ­րէն մեծ մա­սը շրջա­նա­ւարտ­ներ են։
Ես կ­՚ու­զե­նա­յի իմ շնոր­հա­կա­լու­թիւ­նը յայտ­նել ե­րաժշ­տա­կան ղե­կա­վար պրն Ալ­քիս ­Պալ­դա­սին՝ այս հրա­ւէ­րի հա­մար: ­Նա­խա­ձեռ­նող­նե­րից էր տի­կին ­Սո­ֆիա ­Հա­նիէ­լը, ո­րու հետ մենք ար­դէն ըն­կե­րա­ցանք, եւ ի­րեն ալ կ­՝ու­զե­նամ շնոր­հա­կա­լու­թիւնս փո­խան­ցել։
­Մեզ հա­մար հե­քիա­թա­յին վայ­րում ենք, ան­շո՛ւշտ։ ­Շատ տպա­ւո­րիչ եւ իւ­րա­յա­տուկ են էս օ­րե­րը։ ­Մենք բա­ւա­կան եր­կար ճա­նա­պարհ ան­ցանք, դժո­ւա­րու­թեամբ հա­սանք, բայց հի­մա վա­յե­լում ենք...
Շ­նոր­հա­կա­լու­թիւն բո­լոր բա­րե­րար­նե­րին, ո­րոնք ֆի­նան­սա­կան (դրա­մա­կան) մեծ ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րե­ցին, քա­նի որ մե­ծա­թիւ է մեր խում­բը: Եւ շնոր­հա­կալ ենք ե­րէ­կո­ւայ հան­դի­սա­տե­սին՝ այդ­քան ջեր­մու­թեամբ մեզ ըն­դու­նե­լու եւ քա­ջա­լե­րան­քի հա­մար։ Ես վստահ եմ, որ այս տպա­ւո­րու­թիւն­նե­րը ան­մո­ռա­նա­լի կը լի­նեն։ ­Մեծ հա­ճոյք էր նաեւ հան­դի­պել մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րին, ո­րոնք ե­կել էին մեր հա­մեր­գին։ Եւ ձեզ ալ շնոր­հա­կալ ենք։

­Մենք ալ շնոր­հա­կալ ենք։ ­Մեզ հա­մար ալ շատ հա­ճե­լի էր եւ մեծ հպար­տու­թիւն՝ ­Փաթ­մոս կղզիի մէջ վա­յե­լել հիա­նա­լի հա­մերգ հայ­կա­կան խում­բի կող­մէ։