­Վա­տի­կա­նի ­Սուրբ Ա­թո­ռի ա­րե­ւե­լեան ե­կե­ղե­ցի­նե­րի միա­բա­նու­թեան պրե­ֆեկտ, կար­դի­նալ ­Լէո­նար­դօ ­Սանդ­րին ի­տա­լա­կան «­Լա Ս­տամ­պա» օ­րա­թեր­թին տո­ւած հար­ցազ­րոյ­ցում պատ­մել է Հ­ռո­մի Սր­բա­զան ­Քա­հա­նա­յա­պետ Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պի ­Հա­յաս­տան կա­տա­րե­լիք այ­ցի

նշա­նա­կու­թեան եւ խորհր­դի մա­սին: ­Կար­դի­նալ ­Լէո­նար­դօ ­Սանդ­րին ե­ղել է ­Հա­յաս­տա­նում եւ լաւ ծա­նօթ է երկ­րին: ­Նա ու­ղեկ­ցե­լու է Հ­ռո­մի ­Պա­պին հա­յաս­տա­նեան ու­ղե­ւո­րու­թեան ժա­մա­նակ:
«­Մե­դիա­մաքս»ը ներ­կա­յաց­նում է այդ հար­ցազրոյ­ցի ա­րե­ւե­լա­հա­յե­րէն թարգ­մա­նու­թիւ­նը:

Գե­րաշ­նորհ տէ՛ր, ո՞րն է ­Պա­պի ­Հա­յաս­տան այ­ցի նշա­նա­կու­թիւ­նը:

Կար­ծում եմ՝ սա նա­խե­ւա­ռաջ ուխ­տագ­նա­ցու­թիւն է, ­Պա­պի սի­րոյ եւ հիաց­մուն­քի դրսե­ւո­րու­մը՝ քրիս­տո­նեայ այս հնա­գոյն ե­կե­ղե­ցու նկատ­մամբ, որն ու­նի քրիս­տո­նէա­կան դա­րա­ւոր ա­ւան­դոյթ­ներ: ­Սա նո­ւի­րու­մի ար­տա­յայ­տու­թիւն է մի երկ­րի հան­դէպ, ո­րը 301թ­.ին ա­ռա­ջինն ըն­դու­նեց քրիս­տո­նէու­թիւ­նը, երբ ­Սուրբ Գ­րի­գոր ­Լու­սա­ւո­րիչն ա­ռաջ­նոր­դեց ամ­բողջ ազ­գը դէ­պի դարձ եւ մկրտու­թիւն:
­Պա­պը կ­՚ար­տա­յայ­տի իր ե­րախ­տա­գի­տու­թիւնն ու մե­ծա­րանքն այս ժո­ղովր­դի նկատ­մամբ, որն ա­ռաջ­նոր­դո­ւել է քրիս­տո­նէա­կան ո­գով եւ կա­րո­ղա­ցել է դա­րեր շա­րու­նակ պա­հել հա­ւատ­քի թան­կար­ժէք գանձն ու իր ազ­գա­յին ինք­նու­թիւ­նը: ­Սա հո­գե­ւոր ուժ է, ո­րի շնոր­հիւ ­Հա­յաս­տա­նը կա­րող է կա­ռու­ցել խա­ղա­ղու­թեան եւ յոյ­սի ա­պա­գայ:
­Կար­ծում եմ նաեւ, որ այս այ­ցը չա­փա­զանց կա­րե­ւոր է հա­մայն հա­յու­թեան հա­մար, այն կա­նանց եւ տղա­մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր ապ­րում են Եւ­րո­պա­յում, Ա.Մ.Ն.ում, ­Հա­րա­ւա­յին Ա­մե­րի­կա­յում եւ բազ­մա­թիւ այլ երկր­նե­րում, ով­քեր այս ժո­ղովր­դի ար­ժէք­նե­րի, մար­դա­սի­րու­թեան, քրիս­տո­նէա­կան հարս­տու­թեան փայ­լող օ­րի­նակ­ներ են: Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պի ու­ղերձն ու օրհ­նու­թիւ­նը նրանց հա­մար մեծ մխի­թա­րու­թիւն կը լի­նեն եւ նոր խթան կը հա­ղոր­դեն:

Դուք մի քա­նի ան­գամ ե­ղել էք ­Հա­յաս­տա­նում: ­Վեր­ջին ան­գամ այն­տեղ էիք 2015 թո­ւա­կա­նին, երբ ­Գիւմ­րիում օ­ծո­ւեց հայ կա­թո­ղի­կէ Սր­բոց ­Նա­հա­տա­կաց ա­թո­ռա­նիստ ե­կե­ղե­ցին: Ի՞նչն է ձեզ ա­մէ­նից շա­տը տպա­ւո­րել հայ ժո­ղովր­դի մէջ:

Այդ ժո­ղովր­դի հան­դէպ իմ խո­րին հիաց­մուն­քը գա­լիս է նրա զո­հա­բե­րու­թեան ո­գուց ե՛ւ ան­կա­խու­թեան, ե՛ւ հե­տապն­դում­նե­րի, տա­ռա­պանք­նե­րի ժա­մա­նակ պատ­մու­թեան ցան­կա­ցած ի­րա­դար­ձու­թեանն ի­րա­կան քրիս­տո­նեա­յի ո­գով դի­մա­կա­յե­լու, Ք­րիս­տո­սի խա­չին հա­ւա­տա­րիմ մնա­լու նրա կա­րո­ղու­թիւ­նից: ­Խաչ­քա­րե­րը խա­չի հետ այս կա­պի ա­մե­նա­վառ խորհր­դա­նիշ­ներն են: Ամ­բողջ երկ­րով մէկ խաչ­քա­րեր կան՝ տե­սա­նե­լի ոսկ­րա­յին կա­ռու­ցո­ւած­քի նման: ­Հա­ւա­տի, հնա­զան­դու­թեան հաս­տա­տա­կա­մու­թիւնն ու ծա­ռա­յու­թեան ո­գին հա­յե­րի ու­ժեղ կող­մերն են եւ այն, ին­չը օգ­նել է այս հսկա­յա­կան քրիս­տո­նեայ հա­մայն­քին ողջ մնա­լու եւ յաղ­թա­հա­րե­լու 20րդ ­դա­րի սար­սա­փե­լի զրկանք­նե­րը, ո­րոնք ազ­դել են մէկ ու կէս մի­լիոն քրիս­տո­նեայ հա­յե­րի վրայ:

Ի՞նչ ազ­դե­ցու­թիւն են այդ մեծ զրկանք­ներն ու­նե­ցել հայ ժո­ղովր­դի ո­գու եւ հո­գե­ւոր վի­ճա­կի վրայ:
Այդ անն­կա­րագ­րե­լի ցա­ւա­լի ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներն անջն­ջե­լի հետք են թո­ղել նրանց վրայ: Ես մտա­ծում եմ հայ­կա­կան պա­տա­րա­գի մա­սին: Ա­մե­նատ­պա­ւո­րիչն այս­տեղ շա­րա­կան­ներն են: Դ­րանք պա­րու­րում են հո­գին, կար­ծես գա­լիս են հո­գու խոր ան­կիւն­նե­րից: Դ­րանք ար­տա­յայ­տում են Աստ­ծոյ հան­դէպ նուի­րո­ւա­ծու­թեան ո­գին, հա­ւատք, ո­րը եր­բեք չեն ու­րա­ցել կամ վա­ճա­ռել, այլ պա­հել են ա­մե­նա­բարձ գնով, տա­ռա­պան­քով: ­Սա մի ժո­ղո­վուրդ է, ո­րը լաւ ծա­նօթ է տա­ռա­պան­քին: Սր­տումս ինք­նա­բե­րա­բար ա­ղօթք է ծնւում, երբ մտա­ծում եմ, որ Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պը պատ­րաստ­ւում է դիպ­չել հայ ազ­գին մխի­թա­րու­թեան եւ կա­րեկ­ցան­քի ձեռ­քով, եւ այդ բո­լոր ցա­ւե­րից ծնո­ւե­լու է ա­ւե­լի մեծ յոյս եւ սէր:

Ինչ­պէ՞ս կը բնու­թագ­րէք ­Կա­թո­լիկ ե­կե­ղե­ցու եւ ­Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու ներ­կա­յիս յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը:

Իմ ըն­կալ­մամբ, դրանք շատ եղ­բայ­րա­կան են եւ բա­րե­կա­մա­կան: ­Հա­յաս­տա­նի կա­թո­լիկ հա­մայն­քը շատ փոք­րա­թիւ է, եւ մենք պէտք է ե­րախ­տա­պարտ լի­նենք Աստ­ծուն այն բա­նի հա­մար, որ ­Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցին, շնոր­հիւ ­Գա­րե­գին Երկ­րոր­դի եւ իր նա­խոր­դի՝ ­Գա­րե­գին Ա­ռա­ջի­նի մե­ծա­հո­գու­թեան, թոյլ է տո­ւել ­Կա­թո­լիկ ե­կե­ղե­ցուն գո­յու­թիւն ու­նե­նալ եւ ծա­ռա­յել ժո­ղովր­դին: Օ­րի­նակ, Ս­պի­տա­կում եւ Ե­րե­ւա­նում Գ­թու­թեան Ա­ռա­քեալ­նե­րը մեծ աշ­խա­տանք են տա­նում, կամ՝ Ա­շոց­քի հի­ւան­դա­նո­ցը, ո­րը նո­ւի­րա­բե­րո­ւել է Հ­ռո­մի ­Պօ­ղոս Երկ­րորդ ­Պա­պի յոր­դո­րով՝ Ի­տա­լիա­յի ­Կա­րի­տա­սի կող­մից 1988թ­.ի ա­ւե­րիչ երկ­րա­շար­ժից յե­տոյ: Վս­տահ եմ, որ Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պի այցն է՛լ ա­ւե­լի կ­՛ամ­րապն­դի եր­կու ե­կե­ղե­ցի­նե­րի մի­ջեւ կա­պե­րը՝ ամ­րապն­դե­լով եղ­բայ­րու­թիւ­նը, բա­րե­կա­մու­թիւ­նը եւ փո­խա­դարձ ա­ջակ­ցու­թիւ­նը, ո­րը կ­՛ա­ռաջ­նոր­դի դէ­պի ար­դիւ­նա­ւէտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան՝ բազ­մա­թիւ ո­լորտ­նե­րում:
Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պը եւ ­Գա­րե­գին Երկ­րոր­դը կը ստո­րագ­րե՞ն հա­մա­տեղ հռչա­կա­գիր, ինչ­պէս դա ա­րե­ցին ­Յով­հան­նէս ­Պօ­ղոս Երկ­րոր­դը եւ ­Գա­րե­գին Բ.ն 2001թ­.ին:
Են­թադ­րում եմ, որ հա­մա­տեղ հռչա­կա­գիր կը ստո­րագ­րո­ւի նաեւ այս ան­գամ՝ ընդգ­ծե­լով եւ շեշ­տե­լով մեր Փր­կիչ ­Յի­սու­սի հան­դէպ մեր միաս­նա­կան հա­ւատ­քը եւ ար­տա­յայ­տե­լով մեր մտադ­րու­թիւնն ու կամ­քը՝ ­Տի­րոջ կամ­քով մեր մի­ջեւ զար­գաց­նե­լու եղ­բայ­րա­կան կա­պե­րը:

Ձեր կար­ծի­քով՝ Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պի ­Հա­յաս­տան այ­ցը կա­րո՞ղ է ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­նալ Ե.Ա.Հ.Կ. ­Մինս­քի Խմ­բա­կի վրայ:

­Կար­ծում եմ, որ այս այ­ցը հնա­րա­ւո­րու­թիւն կը տայ ու­շադ­րու­թիւ­նը սե­ւե­ռե­լու եւ խրա­խու­սե­լու այն ար­ժէք­նե­րը, ո­րոնք իւ­րա­քան­չիւր հա­մայն­քի ող­նա­շարն են՝ մեր­ժել բռնու­թիւ­նը, ու­ժի կի­րա­ռու­մը, ո­րը բե­րում է մեծ տա­ռա­պան­քի, եւ դի­ւա­նա­գի­տա­կան մի­ջոց­նե­րով, երկ­խօ­սու­թեան, փո­խըմբռն­ման եւ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րի ճա­նա­պար­հով՝ հե­տա­մուտ լի­նել միայն խա­ղա­ղու­թեան:
­Կար­ծում եմ, ­Հա­յաս­տան՝ դէ­պի ­Կով­կաս իր ա­ռա­ջին ու­ղե­ւո­րու­թեան ժա­մա­նակ (­Սեպ­տեմ­բե­րին Ֆ­րան­սիս­կոս ­Պա­պը կ­՚այ­ցե­լի նաեւ Վ­րաս­տան եւ Ադրբե­ջան), ­Պա­պը կը յղի մեր ու­ղեր­ձը խա­ղա­ղու­թեան հա­մար եւ ի սրտէ կոչ կ­՚ա­նի աշ­խա­տել, որ­պէս­զի ­Կով­կա­սը վե­րա­ծո­ւի Ա­րե­ւել­քի ու Ա­րեւ­մուտ­քի մի­ջեւ կամր­ջի: