Այս տարուայ Մայիսին, իր հումորային շօուներից մէկի ժամանակ, Վահէ Պէրպէրեանը անդրադարձ կատարեց հայկական անուններին: Ըստ նրա՝ հայերիս համար Ասատուրը որոշակի առումով առաւել յարմար հնչեղութիւն ունի, քան ենթադրենք Մարկը, քանի որ Ասատուրի դէպքում անկասկած հարց
կը ծագի.- «Ի՞նչ անուն է դա, ի՞նչ նշանակութիւն ունի»... եւ սա էլ յարմար առիթ է պատմելու մեր պատմութիւնը:
Ըստ իս, այս դրուագն աւելին է, քան մի զուարճալի կատակ: Մենք՝ հայերս հպարտ ենք մեր պատմութեամբ, մշակոյթով, աւանդոյթներով եւ անվերջ պատրաստ ենք պատմելու նրանց մասին: Այդուհանդերձ, նման բազմազանութեան մէջ հեշտ չէ գտնել այնպիսի մի բան, որը մարմնաւորի այդ ժառանգութիւնը, լինի դիւրաշարժ եւ միեւնոյն ժամանակ դառնայ վայելքի առարկայ:
Այս առումով հայկական կոնեակը իւրաքանչիւր հայի համար թերեւս լաւագոյն հաւատարմագիրն է, անկախ այն բանից, թէ ո՞վ է նա, որտե՞ղ է ապրում, ինչո՞վ է զբաղւում եւ որտեղից է սերում: Թէ ինչպէս է հայկական կոնեակը համատեղում աւանդոյթներն ու միջազգային մօտեցումները, մենք փորձեցինք պարզել Երեւանի Կոնեակի Գործարանի (Ե.Կ.Գ.) գլխաւոր տնօրէն Արա Գրիգորեանից, ում հանդիպեցինք Երեւանում:
Մինչեւ ձեր գրասենեակ գալը, մենք շրջայց կատարեցինք գործարանի այցելուների կենտրոնում: Պէտք է նշեմ, որ իսկապէս հիանալի էր: Ինչպէս պարզուեց, դուք տարեկան շուրջ 40.000 զբօսաշրջիկ էք հիւրընկալում, ինչը փոքր ցուցանիշ չէ: Ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէք:
Երեւանի Կոնեակի Գործարանում բարձրաստիճան հիւրեր ընդունելու աւանդոյթը գալիս է դեռեւս 50ականների կէսերից կամ, անգամ, աւելի վաղ ժամանակներից: Մեր արխիւներում հետաքրքիր նիւթեր են պահպանուել այդ այցերի վերաբերեալ, որոնք, սակայն հիմնականում մասնաւոր բնոյթ են կրել: Յարգանքի տուրք մատուցելով այդ աւանդոյթին, մենք որոշեցինք տեղափոխել մի նոր մակարդակի եւ հասանելի դարձնել լայն հանրութեանը: Իրականում «Արարատ»ը պարզապէս լաւագոյն վաճառքն ունեցող կոնեակը կամ կոնեակի առաջատար ձեռնարկութիւնը չէ:
Այն նաեւ հարուստ պատմութեան կրող է, ինչի ներկայացումը ուղղակի անհրաժեշտ է: Անկեղծ ասած, նման մօտեցումը նորութիւն չէ ոլորտի համար. ալկոհոլային խմիչքների շատ համաշխարհային բրենդներ (տեսակներ) են այս միջոցով հպարտութեամբ ներկայացնում իրենց պատմութիւնը: Այնուամենայնիւ Ե.Կ.Գ.ի թանգարանը տարբերւում է նրանով, որ այն իր ուրոյն տեղը գտաւ ոչ միայն կոնեակագէտների շրջանակում, այլ նաեւ Երեւանի պատմամշակութային թանգարանների սեգմենտում (հատուածին մէջ): Հաճելի է, որ այսօր Հայաստան ժամանող զբօսաշրջիկներից շատերի համար «Արարատ» թանգարան այցելելը պարտադիր է այնքանով, որքանով, ասենք, Մատենադարան, Ազգային Պատկերասրահ կամ «Գաֆէսճեան»:
Ի դէպ, կարծում եմ, որ այն ալկոհոլային խմիչքի միակ թանգարանն է աշխարհում, ուր այցելել են 30 պետութիւնների ղեկավարներ:
Ի՞նչ նկատի ունէք:
Գրեթէ միշտ Հայաստան կատարած պետական, պաշտօնական կամ այլ այցելութիւնների ընթացքում, երկրների նախագահները այցելում են Ե.Կ.Գ.: Մենք նոյնիսկ այցի կապակցութեամբ տակառներ անուանակոչելու շատ գեղեցիկ աւանդոյթ ունենք: Թանգարանում արդէն իսկ հնացւում են Աւստրիայի, Ռուսաստանի, Յունաստանի, Լիբանանի, Լեհաստանի եւ շատ ու շատ երկըրների նախագահական տակառները: Այս պահին մօտ 30 անուանակոչուած տակառներ ունենք:
Արդէն 17 տարի է, ինչ Երեւանի կոնեակի գործարանը միջազգային «Պեռնօ Ռիկար» խմբի անդամ է, որի կազմում են նաեւ այնպիսի բրենդներ, ինչպիսիք են Absolutը, Chivasը, Martellը, Jamesonը եւ այլն: Ինչպէս հասկանում եմ, դուք այդ գործարքի վկան էք եղել, քանի որ «Արարատ»ի հետ էք՝ սկսած…
Սկսած 1989ից…
Ի՞նչն է փոխուել:
17 տարի առաջ, երբ Պեռնօ Ռիկարը եկաւ, դա իրականում Հայաստանում մեծ ներդրումներ կատարելու առաջին փորձն էր: Չնայած բազմաթիւ շահարկումների, որոնք եղան այդ շրջանում, ժամանակը ինչպէս տեսնում էք յստակեցրեց ամէն ինչ:
Ինչ վերաբերւում է փոփոխութիւնների, ապա մի կողմից կարող եմ ասել, որ ոչինչ չի փոխուել, միւս կողմից պնդել, որ ամէն ինչ փոխուել է: Անհաւանական թող չթուայ, բայց երկու դէպքում էլ իրաւացի կը լինեմ:
Իրականում այս 17 տարիների ընթացքում շատ բարեփոխումներ են իրականացուել՝ խաղողի գնումներից մինչեւ ժամանակակից սարքաւորումները, նոր բիզնես մոդելներ զարգացնելուց մինչեւ մարքեթինգ, արտադրամասերի ընդլայնումից մինչեւ նոր շուկաների նուաճում: Կարծում եմ, գործարքի կարեւորութեան մասին խօսելիս պէտք է նշել թէ՛ մշակութային եւ թէ՛ սոցիալ-տնտեսական գործօնները: Չէի ուզենայ թուել բարեփոխուած ոլորտներից իւրաքանչիւրը. բաւական է նշել, որ այսօր Ե.Կ.Գ.ն հայաստանեան տնտեսութեան կարեւոր ձեռնակութիւններից է: Ե.Կ.Գ.ն համագործակցում է 3000 գիւղացիների հետ, գնում է մօտ 38 միլիոն կիլոգրամ խաղող եւ ներդնում մօտ 10 միլիոն դոլար՝ արտադրութեան եւ կորպորատիւ (բաժնետիրական-ընկերակցական) սոցիալական պատասխանատուութեան ծրագրերի մէջ: Այդուհանդերձ, մենք չենք փոփոխել կոնեակի պատրաստման՝ մեր նախնիներից ժառանգած տեխնոլոգիան (արհեստագիտութիւնը): Այն, ի դէպ, գալիս է 1887թ.ից, երբ հայ մեծահարուստ վաճառական Ներսէս Թաիրեանցը գործի դրեց կրկնակի թորման շարանտական տիպը եւ Հայաստանում հիմնեց կոնեակի արտադրութիւնը: Այս իմաստով կարելի է ասել, որ «Արարատ»ը հարիւր տոկոսանոց հայկական կոնեակ է, ինչի շնորհիւ էլ այդքան պահանջուած է ալկոհոլի համաշխարհային շուկայում:
Որտե՞ղ է անցնում այն սահմանը, երբ «Արարատ»ը դադարում Է լինել 100 տոկոս հայկական եւ վերածւում էք միջազգային ստանդարտների համապատասխան: Առհասարակ, ինչպէ՞ս էք համատեղում:
Իմ կարծիքով՝ այսօրուայ տարատեսակ արտադրանքներով լի աշխարհում, մարդիկ յաճախ իրականի փնտռտուքների մէջ են: Այժմեան յագեցած շուկան ինչ որ չափով թուացեալ է: Որպէս սպառող մենք օրէցօր համոզւում ենք դրանում, այնպէս չէ՞: Դա է պատճառը, որ գեր-ծանրաբեռնուած շուկայում «աուտենթիկ» (հարազատ) ոգելից խմիչք արտադրելը շատ կարեւոր է: Նման իրավիճակում մեր ծագումը պահպանելը կարեւոր նշանակութիւն ունի ոչ միայն աւանդոյթներ պահպանելու հարցում, այլեւ նրա համար, որ դա մեզ այսօր ուղղակի անհրաժեշտ է:
Կարծում եմ բոլորս էլ ունենք ընկերներ կամ ընկերների ընկերներ, ովքեր ապրում են Հայաստանից դուրս: Նրանցից շատերը կայացել են, կրթութիւն են ստացել եւ կարիերայում (ասպարէզին մէջ) մեծ յաջողութիւնների են հասնում: Բայց կարեւոր չէ, թէ որտե՞ղ են նրանք ապրում, ի՞նչ լեզուով են խօսում կամ ի՞նչ խոհանոց են նախընտրում. նրանք հայ են: Միգուցէ սա լաւագոյն օրինակը չէ, բայց «Արարատ»ն էլ ուղղակի Հայաստանում պատրաստուած կոնեակ չէ: Այն կոնեակ է, որն իր մէջ հայկական DNAն է պարունակում:
Ինչ վերաբերում է միջազգային ասպեկտին (երեսին), հաւանաբար սա կարող է յայտնութիւն թուալ, բայց չեմ կարող անգամ թուել, թէ քանի՞ ազգութիւն է ներգրաւուած «Արարատ»ի մարքեթինգային թիմում՝ հայեր, ֆրանսիացիներ, ռուսներ եւ այլն: Հաւանաբար հէնց այդ բազմազանութիւնն է, որ «Արարատ»ը այդքան մրցունակ է դարձնում բոլոր այն շուկաներում, որտեղ մենք մուտք ենք գործում: Դա երկուստեք շահաւէտ է՝ աներկբայ հայկական կոնեակը փաթեթաւորել եւ շշալցնել եւրոպական արտադրութեան շշերի մէջ, որոնք եւս զարդանախշուած են հայկական ճարտարապետութեան տարրերով:
Դա դժուար եւ աշխատատար գործընթաց է, բայց հէնց դրա շնորհիւ է «Արարատ»ն այդքան տպաւորիչ:
«Արարատ»ի արտադրանքի մեծ մասը արտահանւում է: Կարո՞ղ է արդեօք դա նշանակել, որ Հայաստանում այն բաւականաչափ չի գնահատւում:
«Արարատ»ի աւելի քան 90 տոկոսն արտահանւում է աշխարհի 30 երկրներ: Երբ տոկոսները վերածում ենք լիտրի, ապա 10 տոկոսը կազմում է մօտ 495.000 լ., որը, ինչպէս տեսնում էք, փոքր ցուցանիշ չէ հայաստանեան վաճառքների պարագայում: «Արարատ»ը եղել եւ մնում է մեր աւանդոյթի մի մասը: Մենք խմում ենք «Արարատ», երբ ամուսնանում ենք, երբ նշում ենք երեխայի ծնունդը կամ պարզապէս վայելում ենք հերթական ընտանեկան հաւաքը:
Պատմականօրէն «Արարատ»ի արտահանման ուղղուածութիւնը եղել է շատ ուժեղ: Երեւի նրանից է, որ այն կատարելապէս փոխանցում է Հայաստանի ջերմութիւնը (ժպտում է): Անցեալում այն հիմնականում արտահանւում էր Ռուսաստան: Իրականում հէնց այդ ժամանակ էլ ձեւաւորուեցին «Արարատ»ի անզիջելի դիրքերը: Որոշ պատմական տուեալների համաձայն, «Արարատ» կոնեակներից մէկը՝ 10 տարեկան «Դուին»ը («Դուին»ը առկայ է նաեւ ամերիկեան շուկայում) ստեղծուել է 1945թ. եւ եղել է Ղրիմի համաժողովի պաշտօնական ըմպելիքը:
«Պեռնօ Ռիկար» խումբ մտնելուց յետոյ, մենք զգալիօրէն ընդլայնեցինք մեր արտահանման երկրները: Այսօր «Արարատ»ի քարտէզը ներառում է Արեւելեան Եւրոպան, Արեւմտեան Եւրոպան, Միջին Ասիան, Ա.Պ.Հ. երկրները եւ Ա.Մ.Ն.ը: Բայց, կարծում եմ, հաշուետուութիւններում տեղ գտած թուերից առաւել կարեւոր է այն միտումը, որը մենք հիմա նկատում ենք: Գիտէք, երբեմն կեանքի պատահական դրուագը կարող է աւելի խօսուն լինել, քան բազմաէջանոց հետազօտութիւնները: Մի քանի ամիս առաջ Ա.Մ.Ն.ում ալկոհոլային խանութի հերթում կանգնած էի հայկական ծագում ունեցող մի երիտասարդից անմիջապէս յետոյ, ով, ըստ ամենայնի, իր նշանադրութեան խնջոյքի համար գնումներ էր կատարում: Համոզուած եմ, որ նա կարող էր իրեն թոյլ տալ գնել ցանկացած բան, բայց նա կանգ առաւ «Արարատ-Նաիրի» 20 տարեկան կոնեակի վրայ: Անկեղծ ասած՝ շատ էի ցանկանում նրան հարցնել. «Ինչո՞ւ»:
Հարցրի՞ք:
Ցաւօք, ո՛չ: Բայց ահա, թէ ինչի՛ մասին է «Արարատ»ը: Այն անցնում է ժամանակի միջով: Ինչպէս նշեցի, DNAից ոչ մի բացատրութիւն չես պահանջի:
Որեւէ առանձնայատուկ քայլ ձեռնարկե՞լ էք Ա.Մ.Ն.ը մտցնելու արտահանման 30 երկրների ցանկի մէջ:
Արտահանման մեր ռազմավարութեան հիմնասիւներից մէկն այն է, որ «Արարատ»ն ուղարկուի այն երկրներ, որտեղ հայկական սփիւռքն է: Մենք փորձում ենք «Արարատ»ը կենտրոնացնել դրսում ապրող հայերի շուրջ: Ի վերջոյ, ո՞վ կարող է աւելի լաւ դեսպան լինել հայկական ժառանգութեան համար:
Միւս կողմից «Արարատ»ը կարող է մի կտոր հայկական արեւ հասցնել եւ ինչ որ չափով միաւորել հայերին ամբողջ աշխարհում: Ուստի, ունենալով Ամերիկայում մեծ սփիւռքահայ համայնք, չէինք կարող չարտահանել նաեւ Ա.Մ.Ն.: Բարեբախտաբար, պահանջարկը գնալով մեծանում է:
Խոչընդոտների հանդիպեցի՞ք: Արդեօք նոր Ա.Մ.Ն. շուկան մարքեթինգային, շշալցման, փաթեթաւորման իւրայատուկ մօտեցում պահանջո՞ւմ է:
Նախ եւ առաջ նշեմ, որ բոլոր «Արարատ» կոնեակները շշալցւում են միայն Երեւանում: Սա երաշխաւորում է այն, որ մենք հետեւում ենք արտադրանքի որակի եւ անվտանգութեան եւրոպական չափանիշներին: Եւ երկրորդ, մենք ունենք շշալցման եւ փաթեթաւորման դիզայնի (ձեւաւորման) մէկ տարբերակ արտահանուող բոլոր երկրների համար: Շիշը, որ կը տեսնէք, օրինակ, Աւստրիայում նոյնն է, ինչ Ա.Մ.Ն.ում: Նրանում պատկերուած է Փիւնիկը, որը խորհրդանշում է Հայաստանի վերածնունդը, «Արարատ»ը՝ ընդգծուած «Ա» մեծատառերով, նախշազարդուած ներքեւի մասում:
Պէտք է ասեմ, որ Ա.Մ.Ն.ը շատ գեր-յագեցած շուկայ է, որտեղ ներկայացուած են լաւագոյն բրենդիներն ու կոնեակները: Սակայն, կարծում եմ, որ «Արարատ»ը անկասկած կը գտնի իր սպառողներին:
Ինչ վերաբերում է մարքեթինգին, երբեմն այնքան էլ հեշտ չէ նոր շուկայում համապատասխան դիրք ստեղծել հարուստ պատմութիւն ունեցող ապրանքանիշի համար: Բայց կարծում եմ, որ Ա.Մ.Ն.ում մեր նորաբաց ներկայացուցչութիւնը եւ հմուտ թիմը կը կարողանան մեզ գրագէտ լուծումներ առաջարկել: Ի վերջոյ, նոր մարտահրաւէրները, որքան բարդ, այդքան էլ հետաքրքիր են:
Վարեց՝ ԱՆՆԱ ԶԷՅԹՈՒՆՑԵԱՆ - «Ասպարէզ»