Յու­նիս 7ին Թուր­քիոյ մէջ տե­ղի ու­նե­ցան Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վի 25րդ գու­մար­ման խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րը: Տար­բեր կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րու կող­մէ ա­ռա­ջադ­րո­ւած ազ­գու­թեամբ 5 հայ թեկ­նա­ծու­նե­րէն 3ը յաղ­թա­ հա­րե­ցին ան­ցո­ղիկ շե­մը: Ա­նոն­մէ մէ­կը եւ թե­րեւս հայ­կա­կան հա­մայն­քի կող­մէ ա­մե­նա­սի­րո­ւած թեկ­նա­ծուն ընդ­դի­մա­դիր քրտա­մէտ Ժո­ղո­վուրդ­նե­րու Ժո­ղո­վա­րա­կան Կու­սակ­ցու­թեան (HDP) կող­մէ ա­ռա­ջադ­րո­ւած Կա­րօ Փայ­լանն է: Ermenihaber.amի թղթա­կի­ցին հետ զրոյ­ցի ըն­թաց­քին Փայ­լան, ընտ­րո­ւե­լէ ետք ա­ռա­ջին ան­գամ խօ­սե­լով հա­յաս­տա­նեան լսա­րա­նի հա­մար, պատ­մած է իր նախ­կին գոր­ծու­նէու­թեան, ա­պա­գայ ծրա­գիր­նե­րուն մա­սին ու ներ­կա­յա­ցու­ցած է Հա­յաս­տան-­Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւոր­ման իր բա­նա­ձե­ւը: Հար­ցազ­րոյ­ցը ներ­կա­յա­ցո­ւած է ստո­րեւ.-

Նա­խա­պէս ա­ւե­լի շատ կրթա­կան հար­ցե­րով կը զբա­ղէիք, քա­ղա­քա­կա­նու­թեամբ հե­տաքրք­րո­ւած չէիք, ինչ­պէ՞ս ե­ղաւ թեկ­նա­ծու­թեան ա­ռա­ջա­կը:

Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ Թուր­քիոյ մէջ «հայ եմ» ը­սե­լը ար­դէն իսկ քա­ղա­քա­կան բան մըն է: Ե­թէ հա­յե­րով հե­տաքրք­րո­ւած ես, սե­փա­կան ինք­նու­թեամբ հե­տաքրք­րուած ես, կը նշա­նա­կէ քա­ղա­քա­կա­նու­թեամբ ալ հե­տաքրք­րո­ւած ես: Ե­րի­տա­սարդ տա­րի­նե­րէս սկսեալ հայ­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու մէջ աշ­խա­տած եմ, այ­նու­հե­տեւ հայ­կա­կան դպրո­ցի տնօ­րէն ե­ղած եմ: Եւ բո­լոր աշ­խա­տանք­ներս հայ­կա­կան հա­մայն­քի խնդիր­նե­րով ե­ղած են: Բա­ցի այդ՝ Հ­րանդ Տին­քի սպա­նու­թիւ­նը մեզ շատ քա­ղա­քա­կա­նա­ցուց: Մին­չեւ այդ ող­բեր­գա­կան ի­րա­դար­ձու­թիւ­նը ես դպրո­ցի տնօ­րէն էի, եւ միա­ժա­մա­նակ՝ գոր­ծա­րար: Սա­կայն Տին­քի սպա­նու­թեան օ­րը ին­ծի հա­մար դար­ձաւ բե­կում­նա­յին օր, երբ հասկ­ցայ, որ այս երկ­րին մէջ փող վաս­տա­կելս չէ, որ կա­րե­ւոր է: Հասկ­ցայ, թէ ինչ-որ բան պէտք է փո­խել եւ կեանքս նո­ւի­րե­ցի Հ­րանդ Տին­քի սպա­նու­թեան մե­ղա­ւոր­նե­րը գտնե­լու պայ­քա­րին ու, միեւ­նոյն ժա­մա­նակ, հայ ա­շա­կերտ­նե­րու խնդիր­նե­րու բարձ­րաց­ման:

Այ­նու­հե­տեւ 2011 թո­ւա­կա­նին հա­սա­րա­կա­կան խումբ մը գոր­ծիչ­նե­րու հետ հիմ­նե­ցինք Ժո­ղո­վուրդ­նե­րու Ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան Քոնկ­րէ­սը: Իսկ 2013ին մեր կու­սակ­ցու­թիւ­նը հիմ­նե­ցինք:

Ե­թէ այլ կու­սակ­ցու­թե­նէ ստա­նա­յիք ա­ռա­ջադ­րո­ւե­լու ա­ռա­ջարկ, կ’ըն­դու­նէի՞ք:

Ոչ, չէի ըն­դու­ներ: Ին­ծի հա­մար կա­րե­ւոր է կեան­քի բո­լոր բնա­գա­ւառ­նե­րուն մէջ հա­ւա­սա­րու­թիւ­նը: Իսկ միւս կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան վե­րա­բե­րող հար­ցե­րուն մէջ «բայց»եր ու­նին: Ա­նոնք չեն հա­ւա­տար հա­ւա­սա­րու­թեան եւ ի­րենց կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն մէջ գե­րիշ­խո­ղը մէկ ինք­նու­թիւն է: Իսկ մեր կու­սակ­ցու­թեան մէջ հա­ւա­սա­րու­թիւն կայ՝ ա­ռանց «բայց»ե­րու: Իմ կու­սակ­ցու­թեանս մէջ ին­ծի որ­պէս հայ օ­տա­րա­ցած չեմ զգար:

Ինչ­պէս գի­տէք, Ար­դա­րու­թիւն եւ Բար­գա­ւա­ճում ու Ժո­ղովր­դա­յին-­Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թեանց մէջ ալ հայ պատ­գա­մա­ւոր­ներ կան: Պատ­գա­մա­ւո­րա­կան գոր­ծու­նէու­թեանդ մէջ պատ­րա՞ստ էք ա­նոնց հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու, թէ­կուզ հա­յե­րուն վե­րա­բե­րող հար­ցե­րով:

Սե­լի­նան շատ մօտ ըն­կերս է (­Սե­լի­նա Օ­զու­զուն Տո­ղա­նը Ժո­ղովր­դա­յին-­Հան­րա­պե­տա­կան Կու­սակ­ցու­թե­նէն ընտ­րո­ւած հայ պատ­գա­մա­ւոր է)։ Կը կար­ծեմ, որ ա­նոր հետ անց­նե­լիք ճա­նա­պարհ ու­նինք: Իսկ Մար­գա­րի (­Մար­գար Ե­սա­յեան իշ­խա­նա­ւոր Ար­դա­րու­թիւն եւ Բար­գա­ւա­ճում Կու­սակ­ցու­թե­նէն ընտ­րո­ւած հայ պատ­գա­մա­ւոր է) հետ ժա­մա­նա­կին գա­ղա­փա­րա­կից­ներ ե­ղած ենք, նոյ­նիսկ Էր­տո­ղա­նի դէմ հա­մա­տեղ հռչա­կա­գիր­ներ հե­ղի­նա­կած ենք:

Սա­կայն Մար­գա­րի վեր­ջին 3 տա­րո­ւան գոր­ծու­նէու­թեան ե­թէ նա­յինք, իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը գո­վա­բա­նող լե­զո­ւով կը խօ­սի: Իսկ ա­տոր ես եր­բեք չեմ կրնար մաս­նակ­ցիլ: Ե­թէ ան կա­րե­նայ ձեր­բա­զա­տիլ այդ գոր­ծու­նէու­թե­նէն, կը հա­մա­գոր­ծակ­ցինք, իսկ ե­թէ ոչ, Մար­գա­րին հայ ըլ­լա­լը ոչ մէկ նշա­նա­կու­թիւն ու­նի: Ին­ծի հա­մար ազ­գու­թեամբ ոչ հայ ու­րիշ մար­դիկ Մար­գա­րէն շատ ա­ւե­լի կա­րե­ւոր կրնան ըլ­լալ:

Օ­րի­նակ՝ ու­նիմ մեծ թի­ւով կու­սակ­ցի­ներ, ո­րոնք հա­յեր չեն, բայց հա­յե­րուն վե­րա­բե­րող հար­ցե­րով Մար­գա­րէն 1000 ան­գամ ա­ւե­լի սրտա­ցաւ են:

Ի՞նչ կը նշա­նա­կէ ձե­զի հա­մար ըլ­լալ հայ պատ­գա­մա­ւոր Թուր­քիոյ խորհրդա­րա­նին մէջ: Հայ­կա­կան խնդիր­նե­րով զբա­ղե­լու պա­տաս­խա­նա­տո­ւու­թիւն կը զգա՞ք:

Ան­կաս­կած կը զգամ: Շարք մը խնդիր­ներ ու­նինք: Ան­ցեա­լի հետ ա­ռե­րե­սո­ւե­լու, Հ­րան­դի, Սե­ւա­կի, Ցե­ղաս­պա­նու­թեան խնդիր­ներ ու­նինք: Մ­շա­կու­թա­յին մեծ կո­րուստ ու­նինք, որ առ այ­սօր հա­տու­ցո­ւած չէ: Սա­կայն ես այս­պէս կը մտա­ծեմ. ե­թէ այս բո­լոր խնդիր­նե­րուն լուծ­ման հա­մար մենք հա­յերս միայ­նակ պայ­քա­րինք, յա­ջո­ղու­թեան չենք հաս­նիր: Մեր կու­սակ­ցու­թեան սկզբունք­նե­րէն է, որ այս խնդիր­նե­րուն հա­մար պայ­քա­րինք այլ ազ­գե­րու հետ միաս­նա­բար: Բայց, բնա­կա­նա­բար, ես անձ­նա­պէս իմ պայ­քարս կը տա­նիմ:

Ժխ­տո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան դէմ պայ­քա­րող­նե­րէն մէ­կը պի­տի ըլ­լամ, մեր հա­մայն­քին վե­րա­բե­րող խնդիր­նե­րու լուծ­ման հա­մար պի­տի պայ­քա­րիմ, ան­կախ այն բա­նէն՝ ա­նոնք ըլ­լան Պար­տիար­քա­րա­նի, դպրոց­նե­րու թէ հիմ­նադ­րամ­նե­րու խնդիր­նե­րը:

- Թո­ւար­կած խնդիր­նե­րը կը վե­րա­բե­րին հայ հա­մայն­քին, իսկ Հա­յաս­տան-­Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւոր­ման հար­ցով կը պատ­րաս­տո­ւի՞ք ինչ-որ քայ­լեր ը­նե­լու:

- Ի հար­կէ: Բայց այս հար­ցով ին­ծի հա­մար կա­րե­ւոր մէկ բան կայ: Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը այս­տեղ ե­ղած է, բայց յա­ճախ կը դի­տեմ Հա­յաս­տան-­Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ծի­րէն ներս: Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը այս­տեղ տե­ղի ու­նե­ցած է ու ա­ռե­րե­սումն ալ այս­տեղ պէտք է ըլ­լայ:

Հա­յաս­տան-­Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը կը կազ­մեն այս հար­ցին ըն­դա­մէ­նը մէկ մա­սը, բայց ոչ՝ հիմ­քը: Ես կը կար­ծեմ, որ քա­նի դեռ հան­րու­թեան մէջ ա­ռե­րե­սու­մը չէ հա­սուն­ցած, ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը ի­մաստ չեն կրնար ու­նե­նալ:

Այ­սինքն՝ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւո­րու­մը կը կա­պէք Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­մա՞ն հետ: Ինչ­պէս գի­տէք, Հ.Հ. նա­խա­գահն ա­ռա­ջար­կած էր ա­ռանց նա­խա­պայ­ման­նե­րու բա­նալ սահ­ման­նե­րը:

Ա­յո, գի­տեմ ու այդ տե­սա­կէ­տը չեմ ըն­դու­նիր: Նախ եւ ա­ռաջ պէտք է Թուր­քիոյ մէջ Ցե­ղաս­պա­նու­թեան յան­ցան­քը գի­տակ­ցո­ւի, հայ­կա­կան ինք­նու­թիւ­նը կար­գա­ւո­րո­ւի եւ Հա­յաս­տա­նի նկատ­մամբ թշնա­ման­քը վեր­ցո­ւի: Ան­շուշտ, ես կը յար­գեմ Հա­յաս­տա­նի եւ Ս­փիւռ­քի մղած պայ­քա­րը: Բայց կոչ կը յղեմ բո­լո­րին, բո­լոր հայ­կա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն, ո­րոնց շար­քին՝ դաշ­նակ­ցա­կան­նե­րուն, ե­կէք այդ պայ­քա­րը այս­տե՛ղ մղենք: Թուր­քիա ե­կած ա­մէն մէկ հայ կ­՛ու­նե­նայ իր ներ­գոր­ծու­թիւ­նը:

Ժ.Ժ.Կ.ի յաղ­թա­նա­կը սպա­սե­լի՞ էր ձե­զի հա­մար:

Ս­պա­սե­լի էր: Թուրք հա­սա­րա­կու­թիւ­նը փո­խո­ւե­լու ըն­թա­ցի մէջ է: Խօսք մը կայ` գի­շե­րո­ւան ա­մե­նա­մութ կէ­տը ա­ռա­ւօ­տեան ու ա­րե­ւին ա­մե­նա­մօտ պահն է: Իս­կա­պէս գի­շե­րո­ւան ա­մե­նա­մութ կէ­տին վրայ էինք եւ լու­սա­ւոր ա­ռա­ւօտ մտանք: