Յառաջիկայ Կիրակի 10 Մայիս 2015.ին Գարէայի «Ազատամարտ» ակումբին մէջ պիտի գումարուի Յունահայոց Թեմի արտակարգ Երեսփոխանական Ժողովը, իսկ 7 Յունիս 2015ին Թեմի բոլոր շրջաններուն մէջ տեղի պի
տի ունենան Ազգային Երեսփոխանական Ընտրութիւններ: Մեր գաղութին համար այս զոյգ իրադարձութիւններու կարեւորութիւնը նկատի առնելով, անհրաժեշտ նկատեցինք մեր հանրութեան ներկայացնել լուսաբանական հարցազրոյց մը Յունահայոց Ազգային Վարչութեան ատենապետ պրն. Արա Մանկոյեանի հետ:
Պրն. Մանկոյեան, առաջին անգամ ըլլալով մեր գաղութին մէջ կը գործածուին «Ազգային Երեսփոխանական Ժողով» եւ «Ազգային Երեսփոխանական Ընտրութիւններ» սահմանումները, փոխարինելով մեզի ծանօթ Թեմական Պատգամաւորական Ժողովն ու Թեմական Ընտրութիւններ անուանումները: Ի՞նչ է պատճառը այս փոփոխութեան:
Նկատի առնելով որ Կաթողիկոսութեան զանազան թեմերուն մէջ միեւնոյն գործադիր եւ օրէնսդիր մարմիններուն նկատմամբ տարբեր – տարբեր անուններ կը գործածուէին՝ երեք տարի առաջ, Անթիլիասի Մայրավանքին մէջ տեղի ունեցած Ազգ. Կեդրոնական Վարչութեան Կրօնական ու Քաղաքական ժողովներու լիակատար նիստերուն ընթացքին, ներդաշնակութիւն ստեղծելու նպատակով՝ որոշուեցաւ որ գործադիր մարմինները բոլոր թեմերուն մէջ կոչուին Ազգային Վարչութիւն, իսկ օրէնսդիր մարմինները Ազգային Երեսփոխանական Ժողով: Այսպէս, մեր համայնքի գերագոյն գործադիր մարմնի «Ազգային Վարչութիւն» անուանումը մնաց անփոփոխ, մինչ «Թեմական Պատգամաւորական Ժողով» անունը փոխարինուեցաւ «Ազգային Երեսփոխանական Ժողով»ով: Իբրեւ հետեւանք, թեմի պատգամաւորները յետ այսու պիտի կոչուին «Երեսփոխաններ», իսկ թեմական ընտրութիւնները «Ազգային Երեսփոխանական Ընտրութիւններ»:
Իսկ ինչո՞ւ յաջորդ Կիրակի տեղի պիտի ունենայ արտակարգ Երեսփոխանական Ժողով, երբ արդէն տարեվերջին պէտք է գումարուի Թեմի հերթական Երեսփոխանական Ժողովը:
Արտակարգ Երեսփոխանական Ժողովը միայն մէկ օրակարգով պիտի զբաղի, այսինքն քննել եւ ընդունիլ Թեմի նոր կանոնագիրը, որ սկիզբէն վերամըշակուեցաւ գոհացնելու համար մեր համայնքին պետական ճանաչում ընծայող թիւ 4301/2014 օրէնքի պահանջները: Անշուշտ առանց նոր օրէնքին իսկ, մինչեւ հիմա ի զօրու եղող կանոնագրի վերամշակման անհրաժեշտութիւնը շատոնց զգացուած էր: Պարզապէս նոր օրէնքը, մեզի այդ աշխատանքը փութացնելու հարկադրանքին տակ դրաւ, տրուած ըլլալով որ անոր մէջ յստակ պայմանաժամեր ճշդուած են որոնք ստիպուած ենք յարգել: Նկատի պէտք է ունենալ նաեւ թէ գործնական տեսակէտէ եւս դիտելով՝ բազմաթիւ օրակարգերով ծանրաբեռնուած հերթական Երեսփոխանական Ժողովի մը ընթացքին, գրեթէ անկարելի պիտի ըլլար բաւարար ժամանակ տրամադրել այսքան լուրջ օրակարգի մը մանրակրկիտ քննութեան համար:
Արդեօ՞ք նոր օրէնքը մեզ կը ստիպէ մեր կառոյցներուն եւ կամ գործելակերպին մէջ փոփոխութիւններ մտցնել:
Բացարձակապէս ո՛չ: Նկատի առնելով սակայն որ յետ այսու օրէնքի շրջագիծէն ներս պիտի գործենք, ստիպուած պիտի ըլլանք բծախնդրօրէն յարգել նոր կանոնագրութեամբ նախատեսուած թէ՛ պայմանաժամերը եւ թէ՛ գործելաձեւը: Այսինքն, այն ինչ որ կրնայինք ընել մինչեւ հիմա՝ յետաձգումներ, ձգձգումներ եւայլն, պէտք է մոռնանք յետ այսու:
Կարեւոր հարց մը ազգային կալուածներու պարագան է: Անոնք բոլորը Ազգային Առաջնորդարանի անուան պիտի արձանագրուին կա՞մ տեղական Թաղային Խորհուրդներուն:
Օրէնքի թիւ 7 յօդուածը կը նախատեսէ թէ իւրաքանչիւր Թաղային Խորհուրդ որ ճանչցուած պիտի ըլլայ իբրեւ Կրօնական Իրաւական Անձ՝ իր անշարժ կալուածներու տէրն ու տիրականը պիտի ըլլայ: Բնականաբար անոնք բոլորը նօտարական ակտով պէտք է փոխանցուին տուեալ շրջանի «Կրօնական Իրաւական Անձ»ի անուան: Իսկ Ազգային Առաջնորդարանի անուան պիտի արձանագրուին միայն այն կալուածները որոնք ուղղակիօրէն իրեն կը պատկանին:
Կարելի է ամփոփ կերպով մեզի տեղեկացնել թէ ի՞նչ փոփոխութիւններ մտցուած են նոր կանոնագրին մէջ:
Միայն փոփոխութիւններ չեն մտցուած: Եղած են նաեւ մեծ թիւով յաւելումներ: Դժուար գործ մըն էր կատարուածը, որովհետեւ պէտք էր մեր Ազգային Սահմանադրութեան եւ նոր օրէնքի տրամադրութիւնները ներդաշնակել: Այսպէս՝ նոր կանոնագրին մէջ ա) օրէնքի պահանջին համաձայն կը յստակացուի թէ Յունահայոց Թեմը կը հետեւի Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցւոյ հաւատքին (դաւանանք, պաշտամունք, ծէս ու եկեղեցական սուրբ կանոններ):
Այդ բոլորը մենք զետեղեցինք նախաբանի մը մէջ, բ) ամրագրեցինք Թեմի կեդրոնական եւ տեղային իշխանութեանց իրաւասութիւններն ու պարտաւորութիւնները յաչս պետութեան, գ) սկիզբէն խմբագրեցինք բաժիններ Ուսումնական, Տնտեսական, Կալուածոց եւ Թաղային Խորհուրդներու, ինչպէս նաեւ Ծերանոցի Խնամակալութեան, Հաշուեքննիչ Մարմնոյ եւ Բանաձեւի Յանձնախումբի մասին: Ներառնուեցաւ նաեւ բոլորովին նոր գլուխ մը համայնքի հիմնական նպատակներուն մասին, 1863.ի Պոլսոյ Սահմանադրութեան օրինակով: Այս գլուխը խիստ կարեւոր նկատեցինք, որպէսզի համայնքի վարչական մեքենայի գոյութիւնը ինքանպատակի չի վերածուի, այլ յստակ ըլլայ թէ ատիկայ կազմուած է ծառայելու համար մեր ազգային, եկեղեցական, համայնքային եւ ընկերային նպատակներուն:
Նոր կանոնագրի արտակարգ Ազգային Երեսփոխանական Ժողովին կողմէ ընդունուելէն ետք որո՞նք են յաջորդ քայլերը:
Երեսփոխանական Ժողովին մէջ իր վերջնական ձեւը ստանալէ ետք, նոր կանոնագիրը Անթիլիաս պիտի ուղարկուի վաւերացուելու համար Արամ Ա’ Վեհափառ Հայրապետին կողմէ: Վեհափառին ստորագրութիւնը ապահովելէ ետք, Ազգային Առաջնորդարանի եւ իբրեւ «Կրօնական Իրաւական Անձ» ճանչցուող բոլոր Թաղային Խորհուրդներու փաստաթուղթերը, կանոնագրի յունարէն բնօրինակին հետ միասին, Աթէնքի առաջին ատեանի դատարան պիտի յղուին գրանցուելու համար: Յաջորդաբար դատարանը այդ բոլորը պիտի փոխանցէ Կրթութեան եւ Կրօնից Նախարարութեան, որ գրանցուած եկեղեցիներու ցանկը պետական ներգին համացանցին վրայ պիտի տեղադրէ: Անշուշտ այդ կայքէջը մատչելի պիտի ըլլայ միայն լիազօրուած պետական պաշտօնատարներու: Օրինակի համար, երկրի նօտարները տուեալ կայքէջին դիմելով պիտի հաստատեն եկեղեցիի մը տուած հաստատագրին վաւերականութիւնը:
Կեդրոնանանք Ազգային Երեսփոխանական Ընտրութիւններուն վրայ: Նայած անցեալին ոեւէ փոփոխութիւն մտցուած է հո՞ն:
Անշուշտ: Հիմնական փոփոխութիւնը այն է թէ Ազգային Երեսփոխանական Ժողովի անդամներու թիւը հաստատ պիտի ըլլայ: Կ’առաջարկուի 40ի հասնող ընդհանուր գումար մը: Այսինքն ունենալ 35 աշխարհական եւ 5 եկեղեցական Երեսփոխաններ: Նաեւ իւրաքանչիւր շրջան անպայման 1 Երեսփոխան ունենայ, իսկ մնացեալ աթոռները համեմատական կերպով բաշխել մեծ շրջաններու միջեւ:
Նախորդ ընտրութիւնները տեղի ունեցած էին 2007ին: Եկեղեցական տոմարներուն մէջ ներկայիս արձանագրուածներէն շատեր անչափահաս էին այն ատեն: Կարելի է երկու խօսքով անոնց բացատրել թէ ի՞նչ նպատակի կը ծառայեն այս ընտրութիւնները:
Յունաստանի մէջ մնայուն կերպով բնակող Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ անդամները կը կազմեն Ուղղափառ Յունահայոց Թեմը, այսինքն կրօնական համայնքը: Թեմը, իր կրօնական, վարչական, կրթական եւ տնտեսական աշխատանքները կը վարէ իր ընտրեալ ներկայացուցիչներուն միջոցաւ, որոնք Երեսփոխաններն են: Ազգային Երեսփոխանական Ժողովի ընթացքին Երեսփոխանները կ’ընտրեն Յունահայոց Ազգային Վարչութիւնը, որ համայնքի գերագոյն գործադիր մարմինը կը հանդիսանայ: Հետեւաբար, Երեսփոխանական ընտրութիւնները այն գործընթացը կը կազմեն, որու միջոցաւ համայնքը կ’ընտրէ իր ղեկավարութիւնը, զայն լիազօրելով վարել թեմի ազգային, կրօնական եւ վարժարանային աշխատանքները, ինչպէս նաեւ մասնակցիլ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան հաւաքական գործունէութեան:
Որո՞նք իրաւունք ունին Երեսփոխան ընտրուելու համար թեկնածութիւն ներկայացնելու:
Ոեւէ փափաքող հայրենակից, այր կամ կին, որ 25 տարիքը բոլորած է, քրէական յանցանքով չէ դատապարտուած ու իր շրջանի եկեղեցական տոմարներուն մէջ արձանագրուած է՝ իրաւունք ունի Երեսփոխան ընտրուելու համար թեկնածութիւն ներկայացնելու տուեալ շրջանի Ընտրական Ենթայանձնախումբին:
«Ազատ Օր»ի 27 Մարտ 2015ի թիւին մէջ Կեդրոնական Ընտրական Յանձնաժողովը յայտարարած էր թէ քուէարկութեան մասնակցելու իրաւունք ունին համայնքի բոլոր այն անդամները որոնք 18 տարիքը բոլորած են, ինչպէս նաեւ հայրենիքէն կամ արտասահմանէն եկած Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ այն անդամները, որոնք նուազագոյնը հինգ տարի օրինաւոր կեցութիւն հաստատած են Յունաստան:
Ճիշդ է, պայմանաւ որ շրջանի հոգեւոր հովիւը եւ թաղականութիւնը կը հաստատեն անոնց օրինաւոր կեցութիւնը։ Աւելցնեմ նաեւ՝ թէ Կեդրոնական Ընտրական Յանձնաժողովը, նոյն յայտարարութեամբ կոչ կ’ուղղէր բոլոր անոնց որոնք չեն արձանագրուած թեմական ընտրութեանց ցանկերուն մէջ, իրենց շրջանի եկեղեցին ներկայանալ արձանագրուելու համար։
Պիտի փափաքէի՞ք ուրիշ որեւէ նշում կատարել:
Ինչպէս կը նկատէք, ընտրութիւնները բաց են բոլորին առջեւ թէ՛ ընտրելու եւ թէ՛ ընտրուելու համար: Պարտինք բոլորս մասնակցիլ քուէարկութեան, փաստելու համար թէ քաղաքացիական գիտակցութեան տէր հաւաքականութիւն մը կը հանդիսանանք ու արդիւնաւոր կերպով կ’օգտագործենք մեզի ընծայուած հնարաւորութիւնները:
Փափաքելի է մանաւանդ երիտասարդ տարրերու ե՛ւ թեկնածութիւնը ե՛ւ մասնակցութիւնը ընտրութիւններուն՝ ո’չ միայն փորձառութիւն ձեռք ձգելու, այլ նաեւ Թեմի ազգային մեքենային շարունակականութիւնը ապահովելու համար:
Շնորհակալութիւն եւ բարի յաջողութիւն ձեր աշխատանքներուն: