8 Սեպտեմբերին «Արմէնփրէս»ի մամլոյ սրահին մէջ Արդարութեան եւ մարդու իրաւունքներու հայկական իրաւական
կեդրոնի վարչութեան նախագահ Քեն Խաչիկեան եւ ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ, Բիւրոյի Հայ Դատի եւ քաղաքական հարցերու գրասենեակի պատասխանատու՝ վերոյիշեալ կեդրոնի վարչութեան անդամ Կիրօ Մանոյեան տուին մամլոյ ասուլիս մը, որուն ընթացքին յայտարարեցին Արդարութեան եւ մարդու իրաւունքներու հայկական իրաւական կեդրոնի հաստատման մասին։
Անոնք հաստատեցին, որ կեդրոնը պիտի գործէ ի շահ հանրութեան, անոր նպատակն է յարատեւ լուծումներ գտնել Հայոց Ցեղասպանութեան տակաւին շարունակուող համաշխարհային, ազգային, համայնքային եւ անհատական հետեւանքներուն վերաբերող՝ այսպիսով Հայոց Ցեղասպանութեան հարցերուն առնչուած իրաւական գործընթացները տեղափոխելով նոր մակարդակ։
«Այսօր ալ Թուրքիան, որեւէ զղջում չցուցաբերելով, պաշարման մէջ կը պահէ աշխարհի հայ գաղութները, շրջափակած է Հայաստանի եւ Ղարաբաղի հայութիւնը, կը բորբոքէ պատերազմի բոցը, կը զրկէ Թուրքիոյ ներկայի բնիկ հայերը կրօնական եւ մարդու իրաւունքներէն, կը փորձէ լռեցնել Սփիւռքի գաղութները, Ցեղասպանութեան համար պատասխանատուութեան բացակայութիւնը տակաւին կը շարունակէ մեծապէս ազդել հայերուն իրաւունքներուն վրայ:
Այս կեդրոնը ազգային եւ միջազգային ատեաններու եւ հարթակներու ճամբով պիտի փորձէ հասնիլ Հայոց Ցեղասպանութեան արդարացի լուծման եւ պաշտպանել Արցախի անկախութեան իրաւունքը», ըսաւ Քէն Խաչիկեան:
Կիրօ Մանոյեան նշեց, որ կեդրոնը պիտի ջանայ համակարգել մարդու իրաւունքներու խախտումներուն առնչուող հայցերը, յայտնաբերել հայցուորներ, հետաքննել խախտումները եւ հաւաքել անհրաժեշտ ապացոյցներ:
«Հայ Դատի յանձնախմբերի կատարած աշխատանքներն աւելի շատ քաղաքական բնոյթի են: Այս կենտրոնը, որպէս իրաւական կառոյց, նախ հաւաքել է գոյութիւն ունեցող ուսումնասիրութիւնները, կատարելու է նաեւ նոր ուսումնասիրութիւններ՝ պարզելու համար, թէ ինչ իրաւական հայցեր կարող է նախաձեռնել: Կենտրոնը կարող է ինքը նախաձեռնել, կարող է դա անել այլ իրաւատէրերի հետ:
Ամէն դէպքում, հիմա կայ կենտրոն, որից կարելի է ակնկալել, որ առնուազն տարբեր նախաձեռնութիւնների մասին կը տայ իրաւական խորհրդատուութիւն: Մենք տեսել ենք որոշ դէպքեր, երբ խմբային հայց է եղել, սակայն ինչ-որ փուլում հայց ներկայացնողները զգացել են, որ իրաւազրկուել են: Այս կենտրոնի անմիջական աշխատանքները հիմնուելու են այդ ուսումնասիրութիւնների վրայ, որպէսզի տեսնենք, թէ ինչ ուղղութեամբ իրաւական հարցերը կարող ենք առաջ տանել», յայտարարեց Կիրօ Մանոյեան:
Անոր համաձայն՝ կան տարբեր դատական հայցեր թէ՛ Միացեալ Նահանգներու եւ թէ տարբեր երկիրներու մէջ: Կեդրոնը նաեւ պիտի հետեւի այդ գործընթացներուն: Մանոյեան դիտել տուաւ, որ ցարդ կատարուած ուսումնասիրութիւնները ցոյց կու տան, որ միջազգային իրաւունքը այնքան ալ կատարեալ չէ, երբ կը վերաբերի անցած անարդարութիւնները սրբագրելուն:
«Ներկայում պէտք է կենտրոնանալ տարբեր պետութիւնների, այդ թւում, Թուրքիայի, դատարանների վրայ, տեսնենք, թէ ինչ կարելի է ձեռնարկել: Կան նախադէպեր, երբ հայերը թուրքական դատարաններում հայցեր են ներկայացրել եւ որոշ չափով իրենց իրաւունքը վերականգնուել է: Կան նախադէպեր, երբ այլ ազգի ներկայացուցիչները, ովքեր որեւէ պետութեան կողմից անարդար վերաբերմունքի են արժանացել, պետութեան դէմ գործ են յարուցել եւ դրական եզրակացութեան են յանգել», աւելցուց Կ. Մանոյեան:
Ան դիտել տուաւ, որ կեդրոնը պիտի արձագանգէ հայոց ազգային, համայնքային եւ անձնական գոյքի զաւթումներուն, որպէսզի գտնէ այնպիսի լուծումներ, որոնք տարածաշրջանին մէջ պիտի հաստատեն յարատեւ խաղաղութիւն եւ կայունութիւն՝ հիմնուած արդարութեան եւ պատասխանատուութեան վրայ:
«Կենտրոնը ազգային եւ միջազգային իրաւական ասպարէզներում Ցեղասպանութեան համար հատուցման հասնելու իր ջանքերն իրագործելիս, յանձն է առնում ապահովել արդարութիւն բոլոր նրանց համար, ովքեր դեռեւս կրում են այս յանցագործութեան վէրքերը: Իսկ աւելի լայն առումով, որպէս մարդու իրաւունքների համաշխարհային շարժ-մանը նուիրուած կազմակերպութիւն, Հ.Ի.Կը, միջազգային իրաւունքի եւ համաշխարհային մարդասիրական արժէքներին համահունչ իրաւական նախադէպեր ստեղծելու եւ համապատասխան քաղաքականութեան մշակմանը աջակցելու միջոցով, աշխատելու է ապագայ բռնութիւնները կանխելու ուղղութեամբ», աւելցուց Մանոյեան։
Նախորդ դարասկիզբին ներկայի Թուրքիոյ տարածքը միլիոնաւոր հայերէ, յոյներէ, պոնտոսցիներէ, ասորիներէ, քաղդէացիներէ բաղկացած մեծաթիւ, հնամեայ եւ կենսունակ, բնիկ քրիստոնեաներու հայրենիքն էր, ա-նոնք կը կազմէին բնակչութեան շուրջ 25 տոկոսը: Այսօր այդ համայնքները կը կազմեն Թուրքիոյ բնակչութեան ընդամէնը 0.1 տոկոսը: Մարդիկ հետապնդուած են իրենց դէմ կատարուած ցեղասպանութեան մասին խօսելու կամ գրելու համար, իսկ Թուրքիան Ատրպէյճանի հետ սերտօրէն համագործակցելով շրջափակած է Հայաստանն ու Արցախը, ուր կը բնակին թոռները այն անձերուն, որոնց կը փորձէին բնաջնջել:
«Տասնամեակներ անց արդէն պարզ է, որ հարկաւոր է այնպիսի մոդել, որը հիմնուած կը լինի արդարութեան, այլ ոչ՝ ցեղասպանութեան վրայ: Հ.Ի.Կը լրացնելու է այդ բացը», հաստատեց Մանոյեան:
Ստորեւ կը հրատարակենք Հ.Ի.Կ.ի հաղորդագրութիւնը.-
Այսօր մենք կը յայտարարենք բացումը Արդարութեան եւ Մարդկային Իրաւանց Հայկական Իրաւական Կեդրոնին (Հ.Ի.Կ.), որ իրաւական կառոյց է, պիտի գործէ ի շահ հանրութեան, եւ որու նպատակն է յարատեւ լուծումներ գտնել Հայոց Ցեղասպանութեան տակաւին շարունակուող համաշխարհային, ազգային, համայնքային եւ անհատական հետեւանքներու հարցին:
Այսօր ալ, երբ Թուրքիան, որեւէ զղջում չցուցաբերելով՝ պաշարման մէջ կը պահէ աշխարհի հայ համայնքները, շրջափակած է Հայաստանի եւ Ղարաբաղի հայութիւնը, կը բորբոքէ պատերազմի բոցը, կը զրկէ այսօրուան Թուրքիոյ բնիկ հայերը կրօնական եւ մարդկային իրաւունքներէ, կը փորձէ լռեցնել Սփիւռքի համայնքները, Ցեղասպանութեան համար պատասխանատուութեան բացակայութիւնը տակաւին կը շարունակէ մեծապէս ազդել հայերու իրաւունքներուն վրայ:
Հ.Ի.Կ.ը ազգային եւ միջազգային ատեաններու եւ հարթակներու միջոցով պիտի փորձէ հասնիլ Հայոց Ցեղասպանութեան արդարացի լուծման եւ պաշտպանել Արցախի անկախութեան իրաւունքը: Հ.Ի.Կ.ը պիտի ջանայ համակարգել մարդկային իրաւանց խախտումներուն առնչուող հայցերը, յայտնաբերել հնարաւոր հայցուորներուն, հետաքննել խախտումները եւ հաւաքել անհրաժեշտ ապացոյցներ:
«Հ.Ի.Կ.ը կ՚ակնկալէ աշխարհի հայ համայնքներու բոլոր հատուածներուն հետ միասնաբար աշխատիլ՝ անդրադառնալու համար Թուրքիոյ Հանրապետութեան եւ այլոց պատասխանատուութեան՝ Հայոց Ցեղասպանութեան աշխարհաքաղաքական, տարածքային եւ խոշոր-տնտեսական հետեւանքներուն, ինչպէս նաեւ Արեւմտեան Հայաստան հայրենիքի, Հայաստանի Հանրապետութեան եւ համապատասխան սփիւռքեան եւ այլ շահառուներուն հատուցելու, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան ապագային վերաբերող հարցերուն, յատկապէս երբ այսօր Ղարաբաղի անկախութիւնը եւ տարածաշրջանային անվտանգութիւնը միջազգային իրականութեան մէջ հարցականի տակ են՝ գլխաւորաբար Հայոց Ցեղասպանութեան հետեւանքով»,- ըսաւ Հ.Ի.Կ.ի Տնօրէն Խորհուրդի ատենապետ Քէնեթ Խաչիկեանը:
Կեդրոնը, միջազգային իրաւական գործունէութեան զուգահեռ,
իր ուշադրութիւնը պիտի սեւեռէ Ցեղասպանութեան ընթացքին յափշտակուած կամ բռնագրաւուած հաւաքական գոյքի եւ այլ ունեցուածքի վրայ, որոնց կարգին՝ եկեղեցիներ, կրօնական վայրեր, հաստատութիւններ, դպրոցներ, թանգարաններ, մշակոյթի գործեր, մշակութային արժէքներ, գիրքեր եւ այլ ունեցուածք:
Հ.Ի.Կ. պիտի արձանագրէ հայութեան ազգային, համայնքային եւ անձնական գոյքի բռնազաւթումները, որպէսզի գտնէ այնպիսի լուծումներ, որոնք տարածաշրջանին մէջ կը հաստատեն յարատեւ խաղաղութիւն եւ կայունութիւն՝ հիմնուած արդարութեան եւ պատասխանատուութեան վրայ:
«Հ.Ի.Կ.ը, ազգային եւ միջազգային իրաւական ասպարէզներու մէջ Ցեղասպանութեան համար հատուցման հասնելու իր ջանքերը իրագործած ատեն, յանձն կ՚առնէ ապահովել արդարութիւն՝ բոլոր անոնց համար, որոնք տակաւին կը կրեն այս ոճիրին վէրքերը: Իսկ աւելի լայն առումով, որպէս մարդկային իրաւանց համաշխարհային շարժումին նուիրուած կազմակերպութիւն, Հ.Ի.Կ.ը, միջազգային իրաւունքի եւ համաշխարհային մարդասիրական արժէքներուն համահունչ իրաւական նախադէպեր ստեղծելու եւ համապատասխան քաղաքականութեան մշակումին աջակցելու միջոցով, պիտի աշխատի ապագայ բռնութիւնները կանխելու ուղղութեամբ»,- ըսաւ Հ.Ի.Կ. Տնօրէն Խորհուրդի անդամ Կիրո Մանոյեան:
Անցեալ դարասկիզբին, այսօրուան Թուրքիոյ տարածքը հայրենիքն էր միլիոնաւոր հայերէ, յոյներէ, պոնտոսցիներէ, ասորիներէ, քաղդէացիներէ բաղկացած մեծաթիւ, հնամեայ եւ կենսունակ, բնիկ քրիստոնեաներու, որոնք կը կազմէին բնակչութեան մօտ 25 տոկոսը: Այսօր այդ համայնքները կը կազմեն Թուրքիոյ բնակչութեան ընդամէնը 0,1 տոկոսը:
Մարդիկ հետապնդուած են իրենց դէմ կատարուած ցեղասպանութեան մասին խօսելու կամ գրելու համար, իսկ Թուրքիան Ատրպէյճանի հետ սերտ համագործակցելով շրջափակած է Հայաստանն ու Արցախը, ուր կը բնակին այն մարդոց թոռները, որոնց կը փորձէր բնաջնջել:
Տասնամեակներ անց արդէն պարզ է, որ հարկաւոր է այնպիսի բնորդ, որ հիմնուած կ՚ըլլայ արդարութեան, այլ ոչ՝ ցեղասպանութեան վրայ: Հ.Ի.Կ.ը պիտի լրացնէ այդ բացը:
Հ.Ի.Կ.ի գործադիր տնօրէնը պիտի ըլլայ Քէյթ Նահապետեան, հաւաքական հայցերու մեծ փորձառութեամբ փաստաբան, որ աւելի քան տասը տարի Ուաշինկթընի մէջ աշխատած է ամերիկահայերու պաշտպանութեան հարցերով: Տիկին Նահապետեանը նախապէս աշխատած է Հայ Դատի Ամերիկայի Յանձնախումբի Ուաշինկթընի գրասենեակին մէջ, Ա.Մ.Ն. Արդարադատութեան նախարարութեան մէջ, այն ժամանակ ծերակուտական Ճոզէֆ Պայտընի հետ եւ Միջազգային Խաղաղութեան Գարնըկիի Հիմնադրամին մէջ:
Ան միջազգային եւ մարդկային իրաւանց գծով իրաւագիտութեան դոկտորի աստիճան ստացած է Պըրքլիի Գալիֆորնիոյ համալսարանին իրաւագիտութեան բաժանմունքէն՝ մասամբ ֆինանսաւորուելով հեղինակաւոր նոր ամերիկացիներու համար Փօլ եւ Տէյզի Սորոսներու կրթաթոշակին կողմէ: Տիկ. Նահապետեան Գալիֆորնիոյ եւ Նիւ Եորքի փաստաբանական պալատներուն անդամ է: Այժմ ան կը զբաղուի գլխաւորաբար դաշնակցային դատարաններուն մէջ ընթացող գործերով:
Հ.Ի.Կ.ի կենրոնատեղին պիտի գտնուի Ուաշինկթընի մէջ, բայց պիտի աշխատի միջազգային ասպարէզին մէջ՝ ուշադրութիւնը սեւեռելով հատուցման հասնելու համար բոլոր հնարաւորութիւններուն: Տնօրէններու Խորհուրդի անդամները թէ՛ Հայաստանէն եւ թէ՛ Սփիւռքի համայնքներէ են:
Տնօրէն Խորհուրդի նախագահն է Քէնեթ Խաչիկեան (Ա.Մ.Ն.), ով երկար տարիներ գործօն կերպով աշխատած է մեր համայնքին մէջ. Տնօրէններու Խորհուրդի անդամներն են Կարօ Արմենեան (Ա.Մ.Ն.), Սթիւ Տատայեան (Ա.Մ.Ն.), Յակոբ Տէր-Խաչատուրեան (Գանատա), Գէորգ Յակոբջեան (Աւստրիա), Րաֆֆի Համբարեան (Ա.Մ.Ն.), Խաժակ Քորթեան (Աւստրալիա), Կիրօ Մանոյեան (Հայաստան), Էդուին Մինասեան (Ա.Մ.Ն.), Երուանդ Փամբուքեան (Լիբանան), Րաֆֆի Սարգիսեան (Գանատա), դոկտոր Հենրի Թերիոն (Ա.Մ.Ն.), դոկտոր Վլադիմիր Վարդանեան (Հայաստան) եւ Վահէ Եագուպեան (Ա.Մ.Ն.):
Պիտի ըլլայ նաեւ լայն ներկայացուցչական խորհրդականներու կազմ՝ բաղկացած միջազգային օրէնքի, մարդկային իրաւանց եւ Հ.Ի.Կ.ի աշխատանքներուն անհրաժեշտ ոլորտներու այլ փորձագէտներէ:
Հ.Ի.Կ.ը սկսած է Հայ Դատի Ամերիկայի Յանձնախումբի հիմնադրամի առատաձեռն դրամաշնորհով եւ պիտի ջանայ ստանալ համայնքներու նիւթական եւ բարոյական օժանդակութիւնը՝ իր աշխատանքները զօրացնելու համար:
Յաւելեալ տեղեկութեան եւ նուիրատուութիւն կատարելու համար կը խնդրենք, որ այցելէք Հ.Ի.Կ.ի կայքը՝ www.armenianlegal.org հասցէով։